1.2 Detalhes do contato das pessoas capacitadas e instituições envolvidas na avaliação e documentação da tecnologia

Nome do projeto que facilitou a documentação/avaliação da Tecnologia (se relevante)

Scaling-up SLM practices by smallholder farmers (IFAD)

Nome da(s) instituição(ões) que facilitou(ram) a documentação/ avaliação da Tecnologia (se relevante)

National Agriculture and Forestry Research Institute (NAFRI) - República Democrática Popular do Laos

1.3 Condições em relação ao uso da informação documentada através de WOCAT

Quando os dados foram compilados (no campo)?

04/07/2017

O/a compilador/a e a(s) pessoa(s) capacitada(s) aceitam as condições relativas ao uso de dados documentados através da WOCAT:

Sim

1.4 Declaração de sustentabilidade da tecnologia descrita

A tecnologia descrita aqui é problemática em relação a degradação da terra de forma que não pode ser declarada uma tecnologia de gestão sustentável de terra?

Não

2.1 Descrição curta da tecnologia

Definição da tecnologia:

ໃນເຂດພູດອຍ ຂອງ ສປປລາວ, ການປູກໝາກກ້ວຍ ແມ່ນປູກແບບ ປະສົມປະສານ ກັບພືດໄຮ່ ໃນປີທຳອິດ ຂອງການຜະລິດ ຊຶ່ງການປູກກ້ວຍ ຍັງສາມາດ ເພີ່ມທາດອາຫານໃນດິນ ແລະ ເຮັດໃຫ້ດິນ ມີຄວາມອຸດົມສົມບຸນ ນອກຈາກນັ້ນ ຍັງສາມາດ ປ້ອງກັນດິນເຈື່ອນ, ບັນຫາມົນທະພິດທາງອາກາດ (ເນື່ອງຈາກ ຫຼຸດຜ່ອນ ການຖາງປ່າເຮັດໄຮ່) ແລະ ສາມາດ ຕ້ານທານກັບ ບັນຫາໄພແຫ້ງແລ້ງໄດ້ເປັນຢ່າງດີ.

2.2 Descrição detalhada da tecnologia

Descrição:

ກິດຈະກໍາ ການປູກກວ້ຍ ເປັນກິດຈະກໍາຫນ່ຶງ ທ່ີຊາວກະສິກອນ ເຄີຍຈັດຕັ້ງ ປະຕິບັດກັນ ມາແຕ່ດົນນານ ຢູ່ເຂດພູດອຍ ຂອງສປປລາວ. ປະຊາຊົນ ປູກໄວ້ ເພື່ອກິນພາຍໃນຄອບຄົວ ແລະ ທັງສາມາດຂາຍ ເພື່ອສ້າງລາຍຮັບ ໃຫ້ແກ່ຄອບຄົວ. ການປູກຕົ້ນກ້ວຍ ແມ່ນບໍ່ມີຂັ້ນຕອນຫຍຸ້ງຍາກ, ບໍ່ສັບ ສົນ ແລະ ບໍ່ໄດ້ໃຊ້ຕົ້ນທຶນຫຼາຍ ທັງເປັນມິດກັບສີ່ງແວດລ້ອມ ແລະ ລະບົບນິເວດວິທະຍາ ຊຶ່ງເປັນກິດຈະກຳທີ່ຍືນຍົງ. ໃນປະຈຸບັນນີ້, ການບໍລິໂພກໝາກກ້ວຍ ມີແນວໂນ້ມເພີ່ມຂຶ້ນ ສົ່ງຜົນເຮັດໃຫ້ ເນື້ອທີ່ປູກກ້ວຍ ຂະຫຍາຍອອກ ຢູ່ໃນເຂດພູດອຍ ຂອງສປປລາວ. ໃນໄລຍະປິທຳອິດ ຂອງການປູກໝາກກ້ວຍ ປະຊາຊົນ ເມືອງສະໝ້ວຍ ແຂວງສາລະວັນ ສປປລາວ ໄດ້ປູກໝາກກ້ວຍ ປະສົມປະສານກັບພືດໄຮ່ (ເປັນຕົ້ນ ແມ່ນເຂົ້າໄຮ່ ແລະ ສາລີ). ເຖິງຢ່າງໃດກໍ່ຕາມ, ເຕັກນິກ ການປູກກວ້ຍ ຂອງຊາວກະສິກອນ ແມ່ນປູກແບບທໍາມະຊາດ ໂດຍການຂຸດຂຸມປູກທີ່ນອ້ຍ ບໍ່ໄດ້ມາດຕະຖານ ມີບໍ່ການວັດແທກ ໄລຍະຫ່າງ, ບໍ່ໄດ້ປູກເປັນຖັນເປັນແຖວ, ບ່ໍມີການຕັດແຕ່ງ ຕົ້ນກວ້ຍ ເຮັດໃຫ້ຕົ້ນກວ້ຍ ບ່ໍອອກຫມາກຫຼາຍເທົ່າທ່ີຄວນ. ຈົນມາ ເຖິງ ປີ 2010, ໄດ້ມີທາງໂຄງການ IFAD ເຂົ້າມາຊຸກຍູ້ສົ່ງເສີມ ແລະ ແນະນຳ ເຕັກນີກ ວິຊາການ ໃນການປູກກວ້ຍ ໃຫ້ຊາວກະສິກອນ ພາຍໃນທ້ອງຖ່ິນ. ຊ່ຶງທາງໂຄງການ ໄດ້ແນະນໍາເຕັກນິກ ການປູກກວ້ຍ ໃຫ້ຊາວກະສິກອນ ໂດຍການເລີ່ມ ຈາກຄັດເລືອກພື້ນທີ່ ດິນຄ້ອຍຊັນ ປະມານ 10-20% ຄວາມຄ້ອຍຊັນ, ປູກເປັນຖັນເປັນແຖວ ໄລຍະຫ່າງ ຂອງ 3x3 ແມັດ, ຂະໜາດຂອງຂຸມ ປະມານ 25 x 25 ຊັງຕີແມັດ, ຂຸມເລິກ ປະມານ 30 ຊັງຕີແມັດ, ຖ້າຫາກດິນບໍ່ງາມ ແມ່ນໃຫ້ໃສ່ຝຸ່ນຄອກ 3-5 ກິໂລ/ຂຸມ ໃສ່ຮອງພື້ນກ່ອນປູກ, ປູກກ້ວຍ ສະຫຼັບກັບພືດໄຮ່ ໃນປີທຳອິດ ເພື່ອປ້ອງກັນ ບັນຫາດິນເຊາະເຈື່ອນ, ເອົາໃຈໃສ່ ບົວລະບັດ ຮັກສາ ຢ່າງເປັນປົກກະຕິ ໂດຍການຕັດງ່າຂອງຕົ້ນກ້ວຍ ພາຍຫຼັງປູກ ເພື່ອຮັບປະກັນໃຫ້ຕົ້ນກ້ວຍ ອອກໝາກດີ ພ້ອມທັງສ້ອມແຊມ ເຫງົ້າຂອງຕົ້ນກ້ວຍອອກ ຖ້າຫາກເຫັນວ່າ ຕົ້ນໜຶ່ງ ມີ 3-4 ເຫງົ້າ. ນອກຈາກນີ້, ຊາວກະສິກອນ ຍັງໄດ້ເອົາໃຈໃສ່ ບົວລະບັດຮັກສາຫຼົກຫຍ້າ ແລ້ວກໍ່ເອົາມາຄຸມດິນໄວ້ ເພື່ອປັບປຸງດິນ ແລະ ໃບຂອງກ້ວຍ ກໍ່ສາມາດ ເອົາມາຄຸມດິນໄດ້ ເພື່ອເປັນການຮັກ ສາ ຄວາມຊຸ່ມຊື່ນຂອງດິນ ແລະ ບໍ່ເຮັດໃຫ້ສວນປູກກ້ວຍ ຮົກເຮຶ້ອຈົນເກີນໄປ ໂດຍບໍ່ຈຳເປັນ ຕ້ອງໃສ່ຢາຂ້າຫຍ້າ ຫຼື ຢາຂ້າແມງໄມ້ຕ່າງໆ. ພາຍຫຼັງ ເກັບກ່ຽວຜົນຜະລິດຂອງເຂົ້າ ແລະ ສາລີອອກແລ້ວ ໃນປີທຳອິດ ຍັງເຫຼືອແຕ່ຕົ້ນກ້ວຍ ແລະ ຊາວກະສິກອນ ກໍ່ໄດ້ນຳເຫງົ້າຂອງຕົ້ນກ້ວຍ ຂອງມາປູກໃສ່ໃໝ່. ສະຫຼຸຼຸບລວມແລ້ວ, ວິທີ ການດັ່ງກ່າວນີ້ີ້ ເປັນວິທີການທີ່ງ່າຍດາຍ ທີ່ສາມາດ ສ້າງລາຍຮັບໃຫ້ຄອບຄົວໄດ້ ສະເລ່ຍປະມານ 3-4 ກີບ/ປີ/ຄອບຄົວ. ໝາກກ້ວຍ ສາມາດອອກໝາກ ໄດ້ຕະຫຼາດປີ ແລະ ສາມາດຂາຍໄດ້ຕະຫຼອດປີ. ໃນປະຈຸບັນ, ໂດຍສະເລ່ຍ ຊາວກະສິກອນ ມີເນ້ືອທ່ີ ປູກກວ້ຍ ສະເລ່ຍ ປະມານ 10 ເຮັກຕາ/ຄອບຄົວ. ຕົ້ນກວ້ຍຍັງເປັນພືດ ທ່ີສາມາດ ເກັບຮັກສານໍາ້ ເທີງຫນ້າດິນໄດ້ເປັນຢ່າງດີ ເຮັດໃຫ້ດິນ ມີຄວາມຊຸ່ມຊ່ຶນ ບ່ໍໃຫ້ດິນແຂງ. ເປັນພືດ ທ່ີທົນທານ ຕໍ່ຄວາມແຫ້ງແລ້ງ, ໃບກວ້ຍ ທ່ີເນົ່າເປ່ືອຍ ຍັງສາມາດຍ່ອຍ ສະຫຼາຍ ເຮັດໃຫ້ ເປັນສານອາຫານ ຂອງສ່ີງທ່ີມີຊີວິດຢູ່ໃນດິນໄດ້ດີທ່ີສຸດ. ເຖິງຢ່າງໃດກໍ່ຕາມ, ການປູກໝາກກ້ວຍ ສົ່ງຜົນເຮັດໃຫ້ເປັນການເພີ່ມວຽກ ໃຫ້ແກ່ຊາວກະສິກອນ ເນື່ອງຈາກຕ້ອງໄດ້ເອົາໃຈໃສ່ ໃນຂັ້ນຕອນການບົວລະບັດຮັກສາ (ເສຍຫຍ້າ, ຕັດກີ່ງຫງ່າ ເປັນປະຈຳ).

2.3 Fotos da tecnologia

2.5 País/região/locais onde a tecnologia foi aplicada e que estão cobertos nesta avaliação

2.6 Data da implementação

Indique o ano de implementação:

2010

Caso o ano exato seja desconhecido, indique a data aproximada:

• menos de 10 anos atrás (recentemente)

2.7 Introdução da tecnologia

Especifique como a tecnologia foi introduzida:

• Como parte do sistema tradicional (>50 anos)
• através de projetos/intervenções externas

Comentários (tipos de projeto, etc.):

ໂຄງການ ແຜນງານ ຄາໍ້ປະກັນ ສະບຽງອາຫານ ແລະ ໂພສະນາການ ເຊື່ອມໂຍງກັບການຕະຫຼາດ (IFAD)

3.1 Principal/principais finalidade(s) da tecnologia

• Melhora a produção
• Criar impacto econômico benéfico

3.2 Tipo(s) atualizado(s) de uso da terra onde a tecnologia foi aplicada

3.3 Mais informações sobre o uso da terra

Abastecimento de água para a terra na qual a tecnologia é aplicada:

• Precipitação natural

Número de estações de cultivo por ano:

• 1

3.4 Grupo de GST ao qual pertence a tecnologia

• sistema rotativo (rotação de culturas, pousios, cultivo itinerante)
• Solo/cobertura vegetal melhorada

3.5 Difusão da tecnologia

Especifique a difusão da tecnologia:

• Uniformemente difundida numa área

Caso a tecnologia seja uniformemente difundida numa área, indique a área coberta aproximada:

• 0,1-1 km2

3.6 Medidas de GST contendo a tecnologia

3.7 Principais tipos de degradação da terra abordados pela tecnologia

3.8 Redução, prevenção ou recuperação da degradação do solo

Especifique o objetivo da tecnologia em relação a degradação da terra:

• Prevenir degradação do solo

4.1 Desenho técnico da tecnologia

4.2 Especificações técnicas/ explicações do desenho técnico

ການຄັດເລືອກພື້ນທີ່ ດິນຄ້ອຍຊັນ ປະມານ 10-20%, ປູກເປັນຖັນເປັນແຖວ ໄລຍະຫ່າງ ຂອງ 3x3 ແມັດ, ຂະໜາດຂອງຂຸມ ປະມານ 25 x 25 ຊັງ ຕີແມັດ, ຂຸມເລິກ ປະມານ 30 ຊັງຕີແມັດ, ຖ້າຫາກດິນ ບໍ່ງາມ ແມ່ນໃຫ້ໃສ່ຝຸ່ນຄອກ 3-5 ກິໂລ/ຂຸມ ໃສ່ຮອງພື້ນກ່ອນປູກ. ປູກກ້ວຍ ສະຫຼັບກັບພືດໄຮ່ ໃນປີທຳອິດ ເພື່ອປ້ອງກັນ ບັນຫາດິນເຊາະເຈື່ອນ, ການເອົາໃຈໃສ່ ບົວລະບັດຮັກສາ ຢ່າງເປັນປົກກະຕິ ໂດຍການຕັດງ່າຂອງຕົ້ນກ້ວຍ ພາຍຫຼັງປູກ ເພື່ອຮັບປະກັນໃຫ້ຕົ້ນກ້ວຍ ອອກໝາກດີ ພ້ອມທັງສ້ອມແຊມ ເຫງົ້າຂອງຕົ້ນກ້ວຍອອກ ຖ້າຫາກເຫັນວ່າ ຕົ້ນໜຶ່ງ ມີ 3-4 ເຫງົ້າ. ນອກຈາກນີ້, ຊາວກະສິ ກອນ ຍັງໄດ້ເອົາໃຈໃສ່ ບົວລະບັດຮັກສາຫຼົກຫຍ້າ ແລ້ວກໍ່ເອົາມາຄຸມດິນໄວ້ ເພື່ອປັບປຸງດິນ ແລະ ໃບຂອງກ້ວຍ ກໍ່ສາມາດ ເອົາມາຄຸມດິນໄດ້ ເພື່ອເປັນການຮັກສາຄວາມຊຸ່ມຊື່ນຂອງດິນ ແລະ ບໍ່ເຮັດໃຫ້ສວນປູກກ້ວຍ ຮົກເຮຶ້ອຈົນເກີນໄປ ໂດຍບໍ່ຈຳເປັນຕ້ອງໃສ່ຢາຂ້າຫຍ້າ ຫຼື ຢາຂ້າແມງໄມ້ຕ່າງໆ. ພາຍ ຫຼັງ ເກັບກ່ຽວຜົນຜະລິດຂອງເຂົ້າ ແລະ ສາລີອອກແລ້ວ ໃນປີທຳອິດ ຍັງເຫຼືອແຕ່ຕົ້ນກ້ວຍ ແລະ ຊາວກະສິກອນ ກໍ່ໄດ້ນຳເຫງົ້າຂອງຕົ້ນກ້ວຍ ຂອງມາປູກໃສ່ໃໝ່.

4.3 Informação geral em relação ao cálculo de entradas e custos

Especifique como custos e entradas foram calculados:

• por área de tecnologia

Outro/moeda nacional (especifique):

ກີບ

Indique a taxa cambial do dólar norte americano para a moeda local (se relevante): 1 USD =:

8000,0

4.4 Atividades de implantação

	Atividade	Tipo de medida	Periodicidade
1.	ການຖາງ ແລະ ຮື້ອານາໄມພື້ນທີ່	Gestão	ເດືອນມັງກອນ - ເດືອນກຸມພາ
2.	ຈູດອານາໄມພື້ນທີ່ ແລະ ກະກຽມດິນ	Gestão	ເດືອນມີນາ
3.	ກະກຽມຂູດຂູມ	Vegetativo	ກ່ອນຝົນຕົກ
4.	ໄປຊອກຂຸດເຫງົ້າຕົ້ນກ້ວຍ ຈາກປ່າມາປູກ	Gestão	ເດືອນພຶດສະພາ

4.5 Custos e entradas necessárias para a implantação

	Especifique a entrada	Unidade	Quantidade	Custos por unidade	Custos totais por entrada	% dos custos arcados pelos usuários da terra
Mão-de-obra	ແຮງງານກະກຽມດິນ	ວັນງານ	70,0	30000,0	2100000,0	100,0
Mão-de-obra	ແຮງງານປູກ	ວັນງານ	10,0	30000,0	300000,0	100,0
Mão-de-obra	ແຮງງານເກັບເຫງົ້າກ້ວຍ	ວັນງານ	10,0	30000,0	300000,0	100,0
Equipamento	ພ້າ	ດວງ	4,0	30000,0	120000,0	100,0
Equipamento	ສຽມ	ດວງ	4,0	20000,0	80000,0	100,0
Material vegetal	ເຫງົ້າກ້ວຍ	ເຫງົ້າ	60,0	5000,0	300000,0	100,0
Fertilizantes e biocidas	ຝຸ່ນຄອກ	ກິໂລ	240,0	1000,0	240000,0	100,0
Custos totais para a implantação da tecnologia					3440000,0

4.6 Atividades recorrentes/manutenção

	Atividade	Tipo de medida	Periodicidade/frequência
1.	ເສຍຫຍ້າ	Gestão	2 ຄັ້ງ ພາຍຫຼັງປູກ
2.	ຕັດແຕ່ງຫງ່າ ຕົ້ນກ້ວຍ	Gestão	ເມື່ອເຫັນວ່າ ຕົ້ນກ້ວຍຮົກ
3.	ເກັບກ່ຽວ	Gestão	ພາຍຫຼັງ ປີທຳອິດທີ່ໄດ້ປູກ

4.7 Custos e entradas necessárias pata a manutenção/atividades recorrentes (por ano)

	Especifique a entrada	Unidade	Quantidade	Custos por unidade	Custos totais por entrada	% dos custos arcados pelos usuários da terra
Mão-de-obra	ແຮງງານ ເສຍຫຍ້າ	ວັນງານ	20,0	30000,0	600000,0	100,0
Mão-de-obra	ແຮງງານຕັດຫງ່າ	ວັນງານ	12,0	30000,0	360000,0	100,0
Mão-de-obra	ແຮງງານເກັບກ່ຽວ	ວັນງານ	15,0	30000,0	450000,0	100,0
Custos totais para a manutenção da tecnologia					1410000,0

4.8 Fatores mais importantes que afetam os custos

Descreva os fatores mais determinantes que afetam os custos:

ປັດໃຈທີ່ສຳຄັນ ທີ່ສົ່ງຜົນຕໍ່ຕຶ້ນທືນ ໃນການເຮັດເຕັກນິກນີ້ ແມ່ນແຮງງານ ໃນການປູກ ແລະ ບົວລະບັດ ຮັກສາສວນກ້ວຍ.

5.1 Clima

5.2 Topografia

Indique se a tecnologia é aplicada especificamente em:

• Não relevante

5.3 Solos

5.4 Disponibilidade e qualidade de água

A salinidade da água é um problema?

Não

Ocorre inundação da área?

Não

5.5 Biodiversidade

5.6 Características dos usuários da terra que utilizam a tecnologia

5.7 Média da área de terra própria ou arrendada por usuários da terra que utilizam a tecnologia

5.8 Propriedade de terra, direitos de uso da terra e de uso da água

Propriedade da terra:

• Indivíduo, intitulado

Direitos do uso da terra:

• Indivíduo

Direitos do uso da água:

• Acesso livre (não organizado)

5.9 Acesso a serviços e infraestrutura

6.1 Impactos no local mostrados pela tecnologia

Impactos socioeconômicos

Produção

Renda e custos

Impactos socioculturais

Impactos ecológicos

Solo

Biodiversidade: vegetação, animais

Clima e redução de riscos de desastre

6.2 Impactos externos mostrados pela tecnologia

6.3 Exposição e sensibilidade da tecnologia às mudanças climáticas graduais e extremos/desastres relacionados ao clima (conforme o ponto de vista dos usuários da terra)

Mudança climática gradual

Mudança climática gradual

	Estação do ano	Tipo de mudança climática/extremo	Como a tecnologia lida com isso?
Temperatura anual		aumento	moderadamente
Precipitação pluviométrica anual		aumento	moderadamente

Extremos (desastres) relacionados ao clima

Desastres climatológicos

	Como a tecnologia lida com isso?
Seca	muito bem

6.4 Análise do custo-benefício

Como os benefícios se comparam aos custos de implantação (do ponto de vista dos usuários da terra)?

Como os benefícios se comparam aos custos recorrentes/de manutenção(do ponto de vista dos usuários da terra)?

6.5 Adoção da tecnologia

• mais que 50%

Se disponível, determine a quantidade (número de unidades familiares e/ou área abordada):

27 ຄອບຄົວ

Entre todos aqueles que adotaram a tecnologia, quantos adotaram espontaneamente, ou seja, sem receber nenhum incentivo material/pagamentos?

• 50-90%

6.6 Adaptação

A tecnologia foi recentemente modificada para adaptar-se as condições variáveis?

Não

6.7 Pontos fortes/vantagens/oportunidades da tecnologia

Pontos fortes/vantagens/oportunidades na visão do usuário da terra
ທາງໂຄງການ ແນະນຳເຕັກນິກ ການປູກ ຊຶ່ງສາມາດ ປະຕິບັດໄດ້ງ່າຍດາຍ ບໍ່ສັບສົນ ໃນການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດ.
ກິດຈະກຳປູກກ້ວຍ ໄດ້ກາຍມາເປັນກິດຈະກຳຫຼັກ ທີ່ສາມາດສ້າງລາຍຮັບ ໃຫ້ຄອບຄົວ.
ສາມາດ ຫຼຸດຜ່ອນ ບັນຫາ ການຖາງປ່າເຮັດໄຮ່ ແບບເລື່ອນລອຍ.

Pontos fortes/vantagens/oportunidades na visão do/a compilador/a ou de outra pessoa capacitada
ຊາວກະສິກອນ ສາມາດເກັບກູ້ ໝາກກ້ວຍ ໄດ້ຕະຫຼອດປີ
ຕົ້ນທຶນ ການປູກ ແມ່ນບໍ່ໄດ້ລົງທຶນຫຼາຍ
ການປູກກ້ວຍ ສາມາດ ຫຼຸດຜ່ອນ ການບັນຫາ ການປ່ອຍກາກບອນ ແລະ ທັງເປັນເຕັກນີກ ການປັບຕົວ ຕໍ່ການປ່ຽນແປງດິນຟ້າອາກາດ.

6.8 Pontos fracos, desvantagens/riscos da tecnologia e formas de superá-los

Pontos fracos/desvantagens/riscos na visão do usuário da terra	Como eles podem ser superados?
ບັນຫາ ຫຍ້າຫຼາຍ ຫຍ້າຮົກ ຊຶ່ງຕ້ອງໄດ້ໃຊ້ແຮງງານ ໃນການໄປຫຼົກຫຍ້າ.	ຊາວກະສິກອນ ຕ້ອງໄດ້ເອົາໃຈ ໃນການຫຼົກຫຍ້າ ໂດຍການຈ້າງແຮງງານເພີ່ມ ມາຊ່ວຍ ເພື່ອຫຼົກຫຍ້າ ໃຫ້ທັນເວລາ.
ຊາວກະສິກອນ ຂາດປະສົບການ ແລະ ຄວາມຮູ້ ໃນການຕັດກີ່ງ ຕັດງ່າກ້ວຍ ເພື່ອເຮັດໃຫ້ຕົ້ນກ້ວຍ ແຕກຫງ່າ ອອກໝາກດີ.	ຕ້ອງໄດ້ຮັບການຝຶກອົບຮົມ ເພີ່ມຕື່ມ ແລະ ໄປທັດສະນະສຶກສາແລກປ່ຽນບົດຮຽນ ໃນເຂດທີ່ເຮັດໄດ້ດີ.

Pontos fracos/vantagens/riscos na visão do/a compilador/a ou de outra pessoa capacitada	Como eles podem ser superados?
ຊາວກະສິກອນ ຍັງຂາດປະສົບການ ໃນການເລືອກແຖວປູກ ແລະ ຖັນ ໃນບ່ອນພື້ນທີ່ ທີ່ມີຄວາມຄ້ອຍຊັນ.	ຊາວກະສິກອນ ໃຊ້ເຊືອກດຶງ ກະປະເມີນເອົາ ຈາກຂຸມໜຶ່ງ ໄປຫາອີກຂຸມໜຶ່ງ.

7.1 Métodos/fontes de informação