Фрагмент пастбища ниже оросителя , после камнеуборки и орошения (Некушоева Г (Душанбе, Таджикистан))

Орошение и залужение высокогорных полупустынных пастбищ (ทาจิกิสถาน)

คำอธิบาย

Орошение высокогорных полупустынных пастбищ способствует их быстрому естественному залужению, а камнеуборка –к улучшению поверхности и увеличению полезной площади пастбищ.

Пастбища в Ванкале обычно сосредоточены на непригодных для земледелия каменистых горных склонах и конусах выноса боковых притоков р.Гунт. Скудная полукустарниковая растительность и перевыпас, обуславливают низкую продуктивность этих пастбищ. Жители кишлака Варшез, решили проблему с улучшением состояния пастбищ и обеспечения кормами, тем, что стали орошать все земли в границах своего села, между приусадебными участками, вокруг полей с зерновыми, картофелем, кормовыми и до большого оросительного канала (расположенного выше кишлака). Оросительный канал уже к этому времени существовал, так что дополнительных усилий не потребовалось. И довольно скоро, в добавок к обычным пастбищам выше оросителя они стали обладателями высокпродуктивного весеннее-осеннего пастбища внутри кишлака. Орошение пастбищ и камнеуборка, резко увеличивает их продуктивность, а расширение видового состава растительности улучшает её кормовую ценность. Таким образом, постепенно низкопродуктивные, сильнокаменистые пастбища преобразованы в высокопродуктивные залуженные пастбища с густым естественным разнотравьем.

Назначение технологии: Увеличение продуктивности сильнокаменистых высокогорных присельских пастбищ. Гарантированное самообеспечение домашнего скота кормами в весеннее- осенний период.

Основные действия и вложения: Для создания этой технологии финансовых затрат и тяжелого физического труда (по проведению ирригационного канала ) не потребовалось. В начале внедрения технологии– имеющаяся площадь пастбищ была распределена по количеству домохозяйств, проведена камнеуборка, проложена необходимая мелкая оросительную сеть вниз от ирригационного канала, с помощью которых воду подают к определенному участку, где уже орошение идет напуском.

Природная\социальная обстановка: Кишлак Варшез находится в Шугнанском районе ГБАО, в джамоате Ванкала, на левом берегу р.Гунт. Абсолютная высота 3200-3300м н.у.м. Лето короткое, в последнее время частые ночные заморозки. Годовое количество осадков -120-150мм . Местные жители сильно зависят от собственного производства. Основное их занятие – животноводство – яководство, осенью меняют живой скот (или их мясо) на продукты, уголь, керосин, вещи. Длительный период стойлового содержания скота 6-7 месяцев в году. Для которого необходимо заготовить достаточное количество кормов. Длинные расстояния до рынков, поэтому корма для зимнего содержания скота, здесь тоже острая необходимость. Пастбища между селами и выше канала сильно деградированы : сильно каменисты, с валунами на поверхности, с единичной ксерофитной полукустарниковой растительностью. С крайне малым запасом поедаемой травы. После залужения они превращаются в низкотравные пышные луга, весенне-осенние пастбища. Летом скот отгоняют на дальние пастбища (в сторону Восточного Памира) за это время трава успевает отрасти и опять готова к осеннему выпасу, местами- в мезопонижениях, где трава повыше, даже косят. Результат-улучшение проективного покрытия аридных высокогорных пастбищ за счет их орошения и залужения, увеличения их продуктивности (кормовой базы).

สถานที่

สถานที่: ГБАО, Шугнанский район, Таджикистан, ทาจิกิสถาน

ตำนวนการวิเคราะห์เทคโนโลยี:

ตำแหน่งทางภูมิศาสตร์ของสถานที่ที่ถูกเลือ
  • 72.20976, 37.4175

การเผยแพร่ของเทคโนโลยี: กระจายไปอย่างสม่ำเสมอในพื้นที่ (approx. < 0.1 ตร.กม.(10 เฮกตาร์))

In a permanently protected area?:

วันที่ในการดำเนินการ: 10-50 ปี

ประเภทของการแนะนำ

การจำแนกประเภทเทคโนโลยี

จุดประสงค์หลัก
  • ปรับปรุงการผลิตให้ดีขึ้น
  • ลด ป้องกัน ฟื้นฟู การเสื่อมโทรมของที่ดิน
  • อนุรักษ์ระบบนิเวศน์
  • ป้องกันพื้นที่ลุ่มน้ำ/บริเวณท้ายน้ำ โดยร่วมกับเทคโนโลยีอื่นๆ
  • รักษาสภาพหรือปรับปรุงความหลากหลายทางชีวภาพ
  • ลดความเสี่ยงของภัยพิบัติ
  • ปรับตัวเข้ากับการเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศของโลก สภาพภูมิอากาศที่รุนแรงและผลกระทบ
  • ชะลอการเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศของโลกและผลกระทบ
  • สร้างผลกระทบทางด้านเศรษฐกิจที่เป็นประโยชน์
  • สร้างผลกระทบทางด้านสังคมที่เป็นประโยชน์
การใช้ที่ดิน

  • พื้นที่ปลูกพืช
    • การปลูกพืชล้มลุกอายุปีเดียว: cereals - rye, cereals - barley, root/tuber crops - potatoes, зерно, эспрессо
    • การปลูกพืชยืนต้นที่ไม่มีเนื้อไม้
    จำนวนของฤดูเพาะปลูกต่อปี: 1
  • ทุ่งหญ้าเลี้ยงสัตว์
    • การเลี้ยงสัตว์แบบเร่ร่อนไปตามที่ต่าง ๆ (Nomadism)
    • กึ่งโนแมนดิซึ่มหรือแพสโตแรลลิซึ่ม (Semi-nomadism/pastoralism)
    Animal type: cattle - dairy, Основные проблемы землепользования (по мнению составителя): Низкое естественное плодородие каменистых маломощных почв, низкая продуктивность полупустынных пастбищ, перевыпас (выпас без учета продуктивности пастбищ ), деградация пастбищ.
  • ป่า/พื้นที่ทำไม้ ผลิตภัณฑ์และบริการ: ไม้ซุง, ไม้ที่นำมาทำเป็นเชื้อเพลิง, การแทะเล็มหญ้า / การเก็บกินหญ้า

การใช้น้ำ
  • จากน้ำฝน
  • น้ำฝนร่วมกับการชลประทาน
  • การชลประทานแบบเต็มรูปแบบ

ความมุ่งหมายที่เกี่ยวข้องกับการเสื่อมโทรมของที่ดิน
  • ป้องกันความเสื่อมโทรมของที่ดิน
  • ลดความเสื่อมโทรมของดิน
  • ฟื้นฟูบำบัดที่ดินที่เสื่อมโทรมลงอย่างมาก
  • ปรับตัวกับสภาพความเสื่อมโทรมของที่ดิน
  • ไม่สามารถใช้ได้
ที่อยู่ของการเสื่อมโทรม
  • การกัดกร่อนของดินโดยน้ำ - Wg (Gully erosion): การกัดกร่อนแบบร่องธารหรือการทำให้เกิดร่องน้ำเซาะ
  • การเสื่อมโทรมของดินทางด้านเคมี - Cn (Fertility decline): ความอุดมสมบูรณ์และปริมาณอินทรียวัตถุในดินถูกทำให้ลดลงไป (ไม่ได้เกิดจากสาเหตุการกัดกร่อน)
  • การเสื่อมโทรมของดินทางด้านชีวภาพ - Bc (Reduction of vegetation cover): การลดลงของจำนวนพืชที่ปกคลุมดิน , Bq (Quantity/biomass decline): การลดลงของปริมาณหรือมวลชีวภาพ, Bl (Loss of soil life): การสูญเสียสิ่งมีชีวิตในดิน
  • การเสื่อมโทรมของน้ำ - Ha (Aridification): การเกิดความแห้งแล้ง
กลุ่ม SLM
  • การจัดการปศุสัตว์และทุ่งหญ้าเลี้ยงสัตว์
  • การปรับปรุงดิน / พืชคลุมดิน
มาตรการ SLM
  • มาตรการอนุรักษ์ด้วยวิธีพืช - V1: ต้นไม้และพุ่มไม้คลุมดิน, V2: หญ้าและไม้ยืนต้น, V5: อื่นๆ
  • มาตรการอนุรักษ์ด้วยการจัดการ - M1: การเปลี่ยนรูปแบบของการใช้ประโยชน์ที่ดิน, M5: การควบคุมหรือการเปลี่ยนแปลงขององค์ประกอบของชนิดพันธุ์

แบบแปลนทางเทคนิค

ข้อมูลจำเพาะด้านเทคนิค

การจัดตั้งและการบำรุงรักษา: กิจกรรม ปัจจัยและค่าใช้จ่าย

การคำนวนต้นทุนและค่าใช้จ่าย
  • ค่าใช้จ่ายถูกคำนวน
  • สกุลเงินที่ใช้คำนวณค่าใช้จ่าย сомони
  • อัตราแลกเปลี่ยน (ไปเป็นดอลลาร์สหรัฐ) คือ 1 ดอลลาร์สหรัฐ = 4.52 сомони
  • ค่าจ้างเฉลี่ยในการจ้างแรงงานต่อวันคือ 7.00
ปัจจัยที่สำคัญที่สุดที่มีผลต่อค่าใช้จ่าย
n.a.
กิจกรรมเพื่อการจัดตั้ง
  1. Скашивание ядовитых и сорных растений (ช่วงระยะเวลา/ความถี่: 2 чел/дня)
  2. Полив напуском (ช่วงระยะเวลา/ความถี่: None)
กิจกรรมสำหรับการบำรุงรักษา
  1. Очистка поля от камней(камнеуборка) (ช่วงระยะเวลา/ความถี่: Ежегодно/весной)
  2. Полив (ช่วงระยะเวลา/ความถี่: None)
  3. Рубка сухих ветокшиповника (ช่วงระยะเวลา/ความถี่: Ежегодно/Весной, осенью)
  4. Полив пастбищ (ช่วงระยะเวลา/ความถี่: 4р в месяц)
  5. Выборочное скашивание естественной травы (ช่วงระยะเวลา/ความถี่: Ежегодно/2р-летом)
  6. Сбор плодов шиповника (ช่วงระยะเวลา/ความถี่: Ежегодноосенью)

สิ่งแวดล้อมทางธรรมชาติ

ปริมาณน้ำฝนเฉลี่ยรายปี
  • < 250 ม.ม.
  • 251-500 ม.ม.
  • 501-750 ม.ม.
  • 751-1,000 ม.ม.
  • 1,001-1,500 ม.ม.
  • 1,501-2,000 ม.ม.
  • 2,001-3,000 ม.ม.
  • 3,001-4,000 ม.ม.
  • > 4,000 ม.ม.
เขตภูมิอากาศเกษตร
  • ชื้น
  • กึ่งชุ่มชื้น
  • กึ่งแห้งแล้ง
  • แห้งแล้ง
ข้อมูลจำเพาะเรื่องภูมิอากาศ
Термический класс климата: бореальный. Только летом температура выше 10°С.
ความชัน
  • ราบเรียบ (0-2%)
  • ลาดที่ไม่ชัน (3-5%)
  • ปานกลาง (6-10%)
  • เป็นลูกคลื่น (11-15%)
  • เป็นเนิน (16-30%)
  • ชัน (31-60%)
  • ชันมาก (>60%)
ภูมิลักษณ์
  • ที่ราบสูง/ที่ราบ
  • สันเขา
  • ไหล่เขา
  • ไหล่เนินเขา
  • ตีนเนิน
  • หุบเขา
ความสูง
  • 0-100 เมตร
  • 101-500 เมตร
  • 501-1,000 เมตร
  • 1,001-1,500 เมตร
  • 1,501-2,000 เมตร
  • 2,001-2,500 เมตร
  • 2,501-3,000 เมตร
  • 3,001-4,000 เมตร
  • > 4,000 เมตร
เทคโนโลยีถูกประยุกต์ใช้ใน
  • บริเวณสันเขา (convex situations)
  • บริเวณแอ่งบนที่ราบ (concave situations)
  • ไม่เกี่ยวข้อง
ความลึกของดิน
  • ตื้นมาก (0-20 ซ.ม.)
  • ตื้น (21-50 ซ.ม.)
  • ลึกปานกลาง (51-80 ซ.ม.)
  • ลึก (81-120 ซ.ม.)
  • ลึกมาก (>120 ซ.ม.)
เนื้อดิน (ดินชั้นบน)
  • หยาบ/เบา (ดินทราย)
  • ปานกลาง (ดินร่วน ทรายแป้ง)
  • ละเอียด/หนัก (ดินเหนียว)
เนื้อดิน (> 20 ซม. ต่ำกว่าพื้นผิว)
  • หยาบ/เบา (ดินทราย)
  • ปานกลาง (ดินร่วน ทรายแป้ง)
  • ละเอียด/หนัก (ดินเหนียว)
สารอินทรียวัตถุในดิน
  • สูง (>3%)
  • ปานกลาง (1-3%)
  • ต่ำ (<1%)
น้ำบาดาล
  • ที่ผิวดิน
  • <5 เมตร
  • 5-50 เมตร
  • > 50 เมตร
ระดับน้ำบาดาลที่ผิวดิน
  • เกินพอ
  • ดี
  • ปานกลาง
  • ไม่ดีหรือไม่มีเลย
คุณภาพน้ำ (ยังไม่ได้รับการบำบัด)
  • เป็นน้ำเพื่อการดื่มที่ดี
  • เป็นน้ำเพื่อการดื่มที่ไม่ดี (จำเป็นต้องได้รับการบำบัด)
  • เป็นน้ำใช้เพื่อการเกษตรเท่านั้น (การชลประทาน)
  • ใช้ประโยชน์ไม่ได้
Water quality refers to:
ความเค็มของน้ำเป็นปัญหาหรือไม่?
  • ใช่
  • ไม่ใช่

การเกิดน้ำท่วม
  • ใช่
  • ไม่ใช่
ความหลากหลายทางชนิดพันธุ์
  • สูง
  • ปานกลาง
  • ต่ำ
ความหลากหลายของแหล่งที่อยู่
  • สูง
  • ปานกลาง
  • ต่ำ

ลักษณะเฉพาะของผู้ใช้ที่ดินที่ประยุกต์ใช้เทคโนโลยี

เป้าหมายทางการตลาด
  • เพื่อการยังชีพ (หาเลี้ยงตนเอง)
  • mixed (subsistence/ commercial)
  • ทำการค้า/การตลาด
รายได้จากภายนอกฟาร์ม
  • < 10% ของรายได้ทั้งหมด
  • 10-50% ของรายได้ทั้งหมด
  • > 50% ของรายได้ทั้งหมด
ระดับของความมั่งคั่งโดยเปรียบเทียบ
  • ยากจนมาก
  • จน
  • พอมีพอกิน
  • รวย
  • รวยมาก
ระดับของการใช้เครื่องจักรกล
  • งานที่ใช้แรงกาย
  • การใช้กำลังจากสัตว์
  • การใช้เครื่องจักรหรือเครื่องยนต์
อยู่กับที่หรือเร่ร่อน
  • อยู่กับที่
  • กึ่งเร่ร่อน
  • เร่ร่อน
เป็นรายบุคคลหรือกลุ่ม
  • เป็นรายบุคคล/ครัวเรือน
  • กลุ่ม/ชุมชน
  • สหกรณ์
  • ลูกจ้าง (บริษัท รัฐบาล)
เพศ
  • หญิง
  • ชาย
อายุ
  • เด็ก
  • ผู้เยาว์
  • วัยกลางคน
  • ผู้สูงอายุ
พื้นที่ที่ใช้ต่อครัวเรือน
  • < 0.5 เฮกตาร์
  • 0.5-1 เฮกตาร์
  • 1-2 เฮกตาร์
  • 2-5 เฮกตาร์
  • 5-15 เฮกตาร์
  • 15-50 เฮกตาร์
  • 50-100 เฮกตาร์
  • 100-500 เฮกตาร์
  • 500-1,000 เฮกตาร์
  • 1,000-10,000 เฮกตาร์
  • >10,000 เฮกตาร์
ขนาด
  • ขนาดเล็ก
  • ขนาดกลาง
  • ขนาดใหญ่
กรรมสิทธิ์ในที่ดิน
  • รัฐ
  • บริษัท
  • เป็นแบบชุมชนหรือหมู่บ้าน
  • กลุ่ม
  • รายบุคคล ไม่ได้รับสิทธิครอบครอง
  • รายบุคคล ได้รับสิทธิครอบครอง
สิทธิในการใช้ที่ดิน
  • เข้าถึงได้แบบเปิด (ไม่ได้จัดระเบียบ)
  • เกี่ยวกับชุมชน (ถูกจัดระเบียบ)
  • เช่า
  • รายบุคคล
สิทธิในการใช้น้ำ
  • เข้าถึงได้แบบเปิด (ไม่ได้จัดระเบียบ)
  • เกี่ยวกับชุมชน (ถูกจัดระเบียบ)
  • เช่า
  • รายบุคคล
เข้าถึงการบริการและโครงสร้างพื้นฐาน
สุขภาพ

จน
ดี
การศึกษา

จน
ดี
ความช่วยเหลือทางด้านเทคนิค

จน
ดี
การจ้างงาน (เช่น ภายนอกฟาร์ม)

จน
ดี
ตลาด

จน
ดี
พลังงาน

จน
ดี
ถนนและการขนส่ง

จน
ดี
น้ำดื่มและการสุขาภิบาล

จน
ดี
บริการด้านการเงิน

จน
ดี

ผลกระทบ

ผลกระทบทางด้านเศรษฐกิจและสังคม
การผลิตพืชผล
ลดลง
เพิ่มขึ้น

การผลิตพืชที่ใช้เลี้ยงปศุสัตว์
ลดลง
เพิ่มขึ้น

คุณภาพพืชที่ใช้เลี้ยงปศุสัตว์
ลดลง
เพิ่มขึ้น

การผลิตสัตว์
ลดลง
เพิ่มขึ้น

การผลิตไม้
ลดลง
เพิ่มขึ้น

การเสี่ยงต่อความล้มเหลวในการผลิต
เพิ่มขึ้น
ลดลง

ความหลากหลายของผลิตภัณฑ์
ลดลง
เพิ่มขึ้น

การจัดการที่ดิน
ขัดขวาง
ทำให้ง่ายขึ้น

รายได้จากฟาร์ม
ลดลง
เพิ่มขึ้น

ผลกระทบด้านสังคมและวัฒนธรรม
ความมั่นคงด้านอาหาร / พึ่งตนเองได้
ลดลง
ปรับปรุงดีขึ้น

None
None
None

ผลกระทบด้านนิเวศวิทยา
ความชื้นในดิน
ลดลง
เพิ่มขึ้น

สิ่งปกคลุมดิน
ลดลง
ปรับปรุงดีขึ้น

การหมุนเวียนและการเติมของธาตุอาหาร
ลดลง
เพิ่มขึ้น

อินทรียวัตถุในดิน/ต่ำกว่าดินชั้น C
ลดลง
เพิ่มขึ้น

มวลชีวภาพ/เหนือดินชั้น C
ลดลง
เพิ่มขึ้น

ความหลากหลายทางชีวภาพของพืช
ลดลง
เพิ่มขึ้น

ความหลากหลายทางชีวภาพของสัตว์
ลดลง
เพิ่มขึ้น

ชนิดพันธุ์ที่ให้ประโยชน์ (ผู้ล่า ไส้เดือนดิน แมลงผสมเกสร)
ลดลง
เพิ่มขึ้น

ความหลากหลายของสัตว์
ลดลง
เพิ่มขึ้น

การจัดการศัตรูพืชและโรคพืช
ลดลง
เพิ่มขึ้น

ผลกระทบจากภัยแล้ง
เพิ่มขึ้น
ลดลง

การปล่อยคาร์บอนและก๊าซเรือนกระจก
เพิ่มขึ้น
ลดลง

ผลกระทบนอกพื้นที่ดำเนินการ

รายได้และค่าใช้จ่าย

ผลประโยชน์ที่ได้รับเปรียบเทียบกับค่าใช้จ่าย
ผลตอบแทนระยะสั้น
ด้านลบอย่างมาก
ด้านบวกอย่างมาก

ผลตอบแทนระยะยาว
ด้านลบอย่างมาก
ด้านบวกอย่างมาก

ผลประโยชน์ที่ได้รับเปรียบเทียบกับค่าใช้จ่ายในการบำรุงรักษา
ผลตอบแทนระยะสั้น
ด้านลบอย่างมาก
ด้านบวกอย่างมาก

ผลตอบแทนระยะยาว
ด้านลบอย่างมาก
ด้านบวกอย่างมาก

การเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศ

การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศที่ค่อยเป็นค่อยไป
อุณหภูมิประจำปี เพิ่มขึ้น

ไม่ดี
ดีมาก
สภาพรุนแรงของภูมิอากาศ (ภัยพิบัติ)
พายุฝนประจำท้องถิ่น

ไม่ดี
ดีมาก
พายุลมประจำท้องถิ่น

ไม่ดี
ดีมาก
ภัยจากฝนแล้ง

ไม่ดี
ดีมาก
น้ำท่วมตามปกติ (แม่น้ำ)

ไม่ดี
ดีมาก
ผลลัพธ์ตามมาที่เกี่ยวข้องกับภูมิอากาศอื่น ๆ
ช่วงการปลูกพืชที่ลดลงมา

ไม่ดี
ดีมาก
понижению температуры (заморозки)

ไม่ดี
ดีมาก

การน้อมเอาความรู้และการปรับใช้

เปอร์เซ็นต์ของผู้ใช้ที่ดินในพื้นที่ที่นำเทคโนโลยีไปใช้
  • ครั้งเดียวหรือเป็นการทดลอง
  • 1-10%
  • 11-50%
  • > 50%
จากทั้งหมดที่ได้รับเทคโนโลยีเข้ามามีจำนวนเท่าใดที่ทำแบบทันที โดยไม่ได้รับการจูงใจด้านวัสดุหรือการเงินใดๆ?
  • 0-10%
  • 11-50%
  • 51-90%
  • 91-100%
เทคโนโลยีได้รับการปรับเปลี่ยนเร็วๆ นี้เพื่อให้ปรับตัวเข้ากับสภาพที่กำลังเปลี่ยนแปลงหรือไม่?
  • ใช่
  • ไม่ใช่
สภาพที่กำลังเปลี่ยนแปลงอันไหน?
  • การเปลี่ยนแปลงแบบค่อยเป็นค่อยไปและสภาพรุนแรงของภูมิอากาศ
  • การเปลี่ยนแปลงของตลาด
  • การมีแรงงานไว้ให้ใช้ (เนื่องจากการอพยพย้ายถิ่นฐาน)

บทสรุปหรือบทเรียนที่ได้รับ

จุดแข็ง: มุมมองของผู้ใช้ที่ดิน
  • Есть возможность заготовки высококачественного сена, рядом с домом.
  • Есть возможность выпаса скота недалеко от дома весной и осенью.
จุดแข็ง: ทัศนคติของผู้รวบรวมหรือวิทยากรคนอื่นๆ
  • Орошаемые и залуженные пастбища обеспечивают скот высококачественными свежими кормами.

    Как можно сохранять устойчивость или усилить? Надо провести подсев семян люцерны или эспарцета.
  • Площадь орошаемых пастбищ может быть
    увеличена, т.к. многокилометровые оросительные каналы на всем своем протяжении проходят через пустынные низкопродуктивные пастбища.

    Как можно сохранять устойчивость или усилить? Провести оросительную сеть ниже основного оросителя, провести камнеуборку, закрепить за домохозяйствами.
จุดด้อย/ข้อเสีย/ความเสี่ยง: มุมมองของผู้ใช้ที่ดินแก้ไขปัญหาได้อย่างไร
  • Сокращение свободного пространства возле домов для других целей (игр детей например).
จุดด้อย/ข้อเสีย/ความเสี่ยง: ทัศนคติของผู้รวบรวมหรือวิทยากรคนอื่นๆแก้ไขปัญหาได้อย่างไร
  • Сильная зависимость от орошения. Постоянное обеспечение оросительной водой.

การอ้างอิง

ผู้รวบรวม
  • Gulniso Nekushoeva
Editors
ผู้ตรวจสอบ
  • David Streiff
  • Alexandra Gavilano
วันที่จัดทำเอกสาร: 11 มิถุนายน 2012
การอัพเดทล่าสุด: 14 สิงหาคม 2019
วิทยากร
คำอธิบายฉบับเต็มในฐานข้อมูล WOCAT
ข้อมูล SLM ที่ถูกอ้างอิง
การจัดทำเอกสารถูกทำโดย
องค์กร โครงการ
การอ้งอิงหลัก
  • Справочник по климату СССР, вып. 31, Таджикская ССР, частьII. гидрометеорологическое издательство, Ленинград, 1966,228с.:
  • Справочник по климату СССР, вып. 31, Таджикская ССР, частьIV, гидрометеорологическое, Ленинград, 1966, 212с.:
This work is licensed under Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareaAlike 4.0 International