1.2 ព័ត៌មានលម្អិតពីបុគ្គលសំខាន់ៗ និងស្ថាប័នដែលចូលរួមក្នុងការវាយតម្លៃ និងចងក្រងឯកសារនៃបច្ចេកទេស

ឈ្មោះអង្គភាពមួយ (ច្រើន) ដែលបានចងក្រងឯកសារ/ វាយតម្លៃបច្ចេកទេស (បើទាក់ទង)

Golden Valley agricultural research trust (Golden Valley agricultural research trust) - ប្រទេសសំប៊ី

1.3 លក្ខខណ្ឌទាក់ទងទៅនឹងការប្រើប្រាស់ទិន្នន័យដែលបានចងក្រងតាមរយៈ វ៉ូខេត

តើពេលណាដែលទិន្នន័យបានចងក្រង (នៅទីវាល)?

15/01/2013

អ្នកចងក្រង និង(បុគ្គលសំខាន់ៗ)យល់ព្រមទទួលយកនូវលក្ខខណ្ឌនានាទាក់ទងទៅនឹងការប្រើប្រាស់ទិន្នន័យដែលបានចងក្រងតាមរយៈវ៉ូខេត:

បាទ/ចា៎

1.5 ការយោងទៅលើកម្រងបញ្ជីសំណួរនៃវិធីសាស្ត្រផ្សព្វផ្សាយ SLM

2.1 ការពណ៌នាដោយសង្ខេបពីបច្ចេកទេស

និយមន័យបច្ចេកទេស:

Animal draft zero-till involves the use of an animal drawn mechanical planter to plant directly in untilled soil to minimize soil disturbance and leave a cover of crop residues to conserve the soil and water.

2.2 ការពណ៌នាលម្អិតពីបច្ចេកទេស

ការពណ៌នា:

Zero-tillage takes advantage of the beneficial effects of biological processes to loosen the soil and to improve fertility. The organic matter from these processes aggregate the soil while the movement of soil organisms like worms and termites loosen the soil. This is called biological tillage and replaces mechanical tillage. The untilled soil surface covered by residues will require a planter specialized to plant in these conditions. In a sense, adopting zero-till does actually require a zero-till planter. The development of the strip-planter has made zero-till a viable option for animal draft farmers, which until now was not possible due to the unavailability or high cost of zero-till planters. The new planter is both cheap and easy to manufacture locally. The planter uses a narrow tine to open a planting furrow and seed/fertilizer is metered by vertically rotating plates. The planter is pulled by oxen and can plant rows of 75cm or 90cm rows with an intra-row which is determined by the seed plate used (3, 4, 5,…… seeds/m). The planting technology needs to be complemented with sound residue cover and weeding management practices.

Purpose of the Technology: The planter enables planting and fertilizing in untilled soil so that the soil residue cover and soil structure are preserved and can be used sustainably. The protective soil cover reduces evaporation and enhances infiltration while the improved soil structure and organic matter content increases soil water storage making zero tillage an important drought mitigating strategy. The immediate benefits of adopting zero-till are the possibility to plant a bigger area quickly and in time as well as the reduced soil erosion.

Establishment / maintenance activities and inputs: The first step in establishing zero-till is to assess the soil condition and levels of degradation. Where possible tests should be carried out but where not, the farmer needs to start on a small plot to check if there will be yield reduction from not tilling the soil. Where soils are severely degraded, an establishment phase should be embarked on where reduced tillage is practiced until the soil structure has recovered sufficiently to support crop growth without tillage. Liming acidic soils followed by a final ploughing will be required in the first year to correct the soil pH which otherwise will be difficult to correct once conservation tillage has been established. The organic matter levels need to be increased by increasing the amount of residues produced by the crop (i.e. the yields) and retaining these as soil cover. The next establishment activity is the purchase of the planter unit. Maintenance activities include planting and fertilizing in the same operation and weeding. Weeding will have to involve herbicide use to handle increased weed densities implying that spraying will become a major operation. In addition to the normal conventional inputs, herbicides will also become a major input and cost.

Natural / human environment: Zero-till has been applied in a wide range of bio-physical environments but mostly by the large scale farmers. The unavailability and high cost of specialized zero-till planter for small-scale farming has resulted in low adoption rates. The development of the Magoye Planter creates new opportunities for this practice. The farmer has to have sufficient knowledge to assess the soil condition and decide if is too degraded for zero-till or how long the transitional phase should be. Literacy is essential as the farmers will have to learn new approaches on weed control, pest control and crop rotations and adapt practices to suit his/her specific conditions.

2.3 ​រូបភាពនៃបច្ចេកទេស

2.5 ប្រទេស/តំបន់/ទីតាំងកន្លែង ដែលបច្ចេកទេសត្រូវបានអនុវត្ត និងបានគ្រប់ដណ្តប់ដោយការវាយតម្លៃនេះ

2.6 កាលបរិច្ឆេទនៃការអនុវត្ត

ប្រសិនបើមិនច្បាស់ឆ្នាំ សូមបញ្ជាក់កាលបរិច្ឆេទដែលប្រហាក់ប្រហែល:

• តិចជាង 10ឆ្នាំមុន (ថ្មី)

2.7 ការណែនាំពីបច្ចេកទេស

សូមបញ្ជាក់តើបច្ចេកទេសត្រូវបានណែនាំឱ្យអនុវត្តដោយរបៀបណា:

• ពេលកំពុងពិសោធន៍

មតិយោបល់ (ប្រភេទនៃគម្រោង ។ល។):

Development of the Magoye planter began in 2008 in response to farmers’ feedback on the Magoye Ripper. Farmers started adopting the technology in 2011

3.2 ប្រភេទដីប្រើប្រាស់មួយប្រភេទ (ច្រើនប្រភេទ) ដែលបានអនុវត្តបច្ចេកទេស

មតិយោបល់:

Major land use problems (compiler’s opinion): Loss of soil structure and low soil fertility
Major land use problems (land users’ perception): Droughts and dry spell

3.3 ព័ត៌មានបន្ថែមអំពីអ្នកប្រើប្រាស់ដី

ការផ្គត់ផ្គង់ទឹកនៅកន្លែងអនុវត្តបច្ចេកទេស:

• ទឹកភ្លៀង

ចំនួនសារដែលដាំដំណាំក្នុងមួយឆ្នាំ:

• 1

សូមបញ្ជាក់:

Longest growing period in days: 135Longest growing period from month to month: mid Nov to end of March

ដង់ស៊ីតេនៃសត្វចិញ្ចឹម (បើពាក់ព័ន្ធ):

1-10 LU /km2

3.5 ការសាយភាយនៃបច្ចេកទេស

មតិយោបល់:

Total area covered by the SLM Technology is 0.56 m2.

Zero-Till with the Magoye planter technology was introduced in 2011 and is only in its second season of use. Only four farmers have adopted the technology although it has not yet been officially launched and promoted.

3.6 វិធានការ SLM ដែលបញ្ចូលនូវបច្ចេកទេស

មតិយោបល់:

Specification of other agronomic measures: Zero till, Crop residue
Type of agronomic measures: early planting, mulching, manure / compost / residues, mineral (inorganic) fertilizers, soil conditioners (lime, gypsum), zero tillage / no-till

3.7 កំណត់ប្រភេទនៃការធ្លាក់ចុះគុណភាពដីសំខាន់ៗដែលបច្ចេកទេសនេះបានដោះស្រាយ

មតិយោបល់:

Main causes of degradation: soil management (Overploughing, soil nutrient mining), crop management (annual, perennial, tree/shrub) (Monocropping), overgrazing (Overgrazing of crop residues), poverty / wealth (Charcoal burning, under application of fertilizer), inputs and infrastructure: (roads, markets, distribution of water points, other, …) (high cost of fertilizer)

Secondary causes of degradation: deforestation / removal of natural vegetation (incl. forest fires) (Charcoal burning), Heavy / extreme rainfall (intensity/amounts) (Overgrazing of crop residues), droughts, land tenure (Communal land overexploited), education, access to knowledge and support services (inadequate extension staff), governance / institutional (lack of credit facilities)

3.8 ការពារ កាត់បន្ថយ ឬស្តារឡើងវិញនៃការធ្លាក់ចុះគុណភាពដី

បញ្ជាក់ពីគោលដៅរបស់បច្ចេកទេស ដែលផ្តោតទៅការធ្លាក់ចុះគុណភាពដី:

• ការការពារការធ្លាក់ចុះគុណភាពដី
• ការកាត់បន្ថយការធ្លាក់ចុះគុណភាពដី

មតិយោបល់:

Secondary goals: rehabilitation / reclamation of denuded land

4.1 គំនូសបច្ចេកទេសនៃបច្ចេកទេសនេះ

4.2 លក្ខណៈពិសេសនៃបច្ចេកទេស/ ពណ៌នាពីគំនូរបច្ចេកទេស

Planting lines are done at a depth of 8-12cm with inter row of 75 or 90cm. The width of the open furrow is 5-10cm wide. Planting rows are done across the slope to reduce runoff, these planting rows are done when the soil is moist during the rainy season and planting is done at the same time with land preparation. Farmers in Monze have combined ripping and zero till together. In the dry season they rip with the Magoye Ripper or GART Planter and later when the soil is moist use a zero till implement to plant.

Location: Magoye. Mazabuka/Southern Province/Zambia

Date: 2014-06-29

Technical knowledge required for field staff / advisors: high (This is a new technology and the extension staff must be able to help farmers troubleshoot and adapt the technology to local conditions.)

Technical knowledge required for land users: moderate (The farmers have to adopt new soil management practices, crop rotations and adapt the weeding approaches to complement the planting technology)

Main technical functions: improvement of surface structure (crusting, sealing), improvement of topsoil structure (compaction), increase of infiltration, increase / maintain water stored in soil

Secondary technical functions: control of raindrop splash, improvement of ground cover, improvement of subsoil structure (hardpan), increase in organic matter, increase in nutrient availability (supply, recycling,…), increase of groundwater level / recharge of groundwater, water harvesting / increase water supply, improvement of water quality, buffering / filtering water

Early planting
Material/ species: maize
Quantity/ density: 44,000 pla
Remarks: 25cm intra row by 75cm

Mulching
Material/ species: crop residues
Quantity/ density: 3ton/ha
Remarks: uniformly spread

Manure / compost / residues
Material/ species: crop residues
Quantity/ density: 3ton/ha
Remarks: uniformly spread

Mineral (inorganic) fertilizers
Material/ species: basal and top dressing
Quantity/ density: 400kg/ha
Remarks: spot application

Soil conditioners (lime, gypsum)
Material/ species: lime
Quantity/ density: 1ton/ha
Remarks: broadcast

4.3 ព័ត៌មានទូទៅដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការគណនាធាតុចូល និងថ្លៃដើម

ផ្សេងៗ/ រូបិយប័ណ្ណជាតិ (បញ្ជាក់):

Kwacha

កំណត់អត្រាប្តូរប្រាក់ពីដុល្លាទៅរូបិយប័ណ្ណតំបន់ (បើទាក់ទង)៖ 1 ដុល្លារ =:

5,0

4.4 សកម្មភាពបង្កើត

	សកម្មភាព	ប្រភេទវិធានការ	ពេលវេលា
1.	Purchase a magoye planter	ក្សេត្រសាស្ត្រ
2.	Purchase a knapsack sprayer	ក្សេត្រសាស្ត្រ

មតិយោបល់:

Life span of the magoye planter: 15 years
Life span of the knapsack sprayer: 5 years

4.5 ថ្លៃដើម និងធាតុចូលដែលត្រូវការសម្រាប់ការបង្កើតបច្ចេកទេស

	បញ្ជាក់ពីធាតុចូល	ឯកតា	បរិមាណ	ថ្លៃដើមក្នុងមួយឯកតា	ថ្លៃធាតុចូលសរុប	% នៃថ្លៃដើមដែលចំណាយដោយអ្នកប្រើប្រាស់ដី
សម្ភារៈ	Magoye Planter	piece	1,0	500,0	500,0	100,0
សម្ភារៈ	Knapsack sprayer	piece	1,0	80,0	80,0	100,0
ថ្លៃដើមសរុបក្នុងការបង្កើតបច្ចេកទេស					580,0

មតិយោបល់:

Duration of establishment phase: 2 month(s)

4.6 សកម្មភាពថែទាំ

	សកម្មភាព	ប្រភេទវិធានការ	ពេលវេលា/ ភាពញឹកញាប់
1.	Slashing, spreading residues	ក្សេត្រសាស្ត្រ	May-June every year after harvest
2.	Liming	ក្សេត្រសាស្ត្រ	Nov - Dec every 3years
3.	Planting and fertilizing	ក្សេត្រសាស្ត្រ	Nov-Dec at onset of rain
4.	Chemical weeding	ក្សេត្រសាស្ត្រ	3 times per growing season
5.	Harvesting	ក្សេត្រសាស្ត្រ	May-June

4.7 កំណត់ថ្លៃដើមសម្រាប់ការថែទាំ/ សកម្មភាពរបស់បច្ចេកទេស (ក្នុងរយៈពេលមួយឆ្នាំ)

	បញ្ជាក់ពីធាតុចូល	ឯកតា	បរិមាណ	ថ្លៃដើមក្នុងមួយឯកតា	ថ្លៃធាតុចូលសរុប	% នៃថ្លៃដើមដែលចំណាយដោយអ្នកប្រើប្រាស់ដី
កម្លាំងពលកម្ម	Slashing, spreading residues	person days	8,0	2,5	20,0	100,0
កម្លាំងពលកម្ម	Liming	person days	2,0	2,5	5,0	100,0
កម្លាំងពលកម្ម	Chemical weeding	person days	24,0	1,0	24,0	100,0
កម្លាំងពលកម្ម	Harvesting	person days	8,0	2,5	20,0	100,0
សម្ភារៈ	Animal traction for planting and fertilizing	ha	1,0	40,0	40,0	100,0
សម្ភារៈដាំដុះ	Seeds	kg	20,0	2,5	50,0	100,0
សម្ភារៈដាំដុះ	Fertilizer	kg	400,0	0,8	320,0	100,0
សម្ភារៈដាំដុះ	Herbicides	l	5,0	6,0	30,0	100,0
សម្ភារៈដាំដុះ	Lime	ton	1,0	42,0	42,0	100,0
ថ្លៃដើមសរុបសម្រាប់ការថែទាំដំណាំតាមបច្ចេកទេស					551,0

មតិយោបល់:

Machinery/ tools: The Magoye planter

Calculation are for 1ha of maize under strip tillage based conservation tillage and costs are for the Zambia situation in Magoye as of August 2012.

4.8 កត្តាសំខាន់បំផុតដែលមានឥទ្ធិពលដល់ការចំណាយ

ពណ៌នាពីកត្តាប៉ះពាល់ចម្បងៗទៅលើថ្លៃដើម:

The weed control method is the main determinate factor depending on whether the farmer uses hand hoe or herbicides. Weed densities are higher in unploughed fields increasing the labour requirements/costs by a factor of about 5 if hand weeding is used instead of herbicides. Another major cost is that of fertilizer which makes up about half the cost hence the total cost will vary significantly depending on fertilizer cost.

5.1 អាកាសធាតុ

5.2 សណ្ឋានដី

5.3 ដី

5.4 ទឹកដែលអាចទាញមកប្រើប្រាស់បាន និងគុណភាពទឹក

5.6 លក្ខណៈនៃអ្នកប្រើប្រាស់ដីដែលអនុវត្តបច្ចេកទេស

សូមបញ្ជាក់ពីលក្ខណៈពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀតអំពីអ្នកប្រើប្រាស់ដី:

Land users applying the Technology are mainly common / average land users

Difference in the involvement of women and men: The technology is applied mostly by men since most households are male headed and animal traction operation are reserved for men

Population density: 10-50 persons/km2

Annual population growth: 3% - 4%

8% of the land users are rich and own 15% of the land (own more than 10 cattle).
8% of the land users are average wealthy and own 15% of the land (own between 5 and 10 cattle).
16% of the land users are poor and own 20% of the land (own less than 5 cattle).
68% of the land users are poor and own 40% of the land (do not own cattle).

Off-farm income specification: sale of rainfed crops makes up about half of their income, the remainder coming from sale of livestock, petty trading, hiring out labour and remittances

Market orientation of production system: subsistence (self-supply), subsistence (self-supply), mixed (subsistence/ commercial

5.7 ទំហំផ្ទៃដីជាមធ្យមនៃដីផ្ទាល់ខ្លួន ឬជួលគេដែលបានអនុវត្ត​បច្ចេកទេស

5.8 ភាពជាម្ចាស់ដី កម្មសិទ្ធប្រើប្រាស់ដី និងកម្មសិទ្ធប្រើប្រាស់ទឹក

ភាពជាម្ចាស់ដី:

• ឯកជន មិនមានកម្មសិទ្ធ

កម្មសិទ្ធិប្រើប្រាស់ដី:

• អាស្រ័យផលសេរី (មិនមានការកំណត់)
• ឯកជន

• Land is apportioned by traditional leaders

កម្មសិទ្ធប្រើប្រាស់ទឹក:

• អាស្រ័យផលសេរី (មិនមានការកំណត់)

• Land is apportioned by traditional leaders

5.9 ការប្រើប្រាស់សេវាកម្ម និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ

6.1 ផលប៉ះពាល់ក្នុងបរិវេណអនុវត្តបច្ចេកទេសដែលកើតមាន

ផលប៉ះពាល់លើសេដ្ឋកិច្ចសង្គម

ផលិតផល

ចំណូល និងថ្លៃដើម

ផលប៉ះពាល់ទៅលើវប្បធម៌សង្គម

ផលប៉ះពាល់ទៅលើអេកូឡូស៊ី

វដ្តទឹក/លំហូរ

ដី

ជីវចម្រុះ៖ ដំណាំ, សត្វ

ការកាត់បន្ថយហានិភ័យនៃគ្រោះមហន្តរាយ និងគ្រោះអាកាសធាតុ

6.2 ផលប៉ះពាល់ក្រៅបរិវេណអនុវត្តបច្ចេកទេសដែលកើតមាន

6.3 ភាពប្រឈម និងភាពរួសនៃបច្ចេកទេសទៅនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ និងគ្រោះអាកាសធាតុ/ គ្រោះមហន្តរាយ (ដែលដឹងដោយអ្នកប្រើប្រាស់ដី)

ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ

ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ

	រដូវកាល	ប្រភេទនៃការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ/ព្រឹត្តិការណ៍	លក្ខណៈឆ្លើយតបនៃបច្ចេកទេសទៅនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ
សីតុណ្ហភាពប្រចាំឆ្នាំ		កើនឡើង	មិនស្គាល់

គ្រោះអាកាសធាតុ (មហន្តរាយ) ​

គ្រោះមហន្តរាយធម្មជាតិ

	លក្ខណៈឆ្លើយតបនៃបច្ចេកទេសទៅនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ
ព្យុះភ្លៀងតាមតំបន់	ល្អ
ព្យុះកំបុតត្បូងតាមតំបន់	មិនស្គាល់

គ្រោះមហន្តរាយអាកាសធាតុ

	លក្ខណៈឆ្លើយតបនៃបច្ចេកទេសទៅនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ
រាំងស្ងួត	ល្អ

គ្រោះមហន្តរាយទឹក

	លក្ខណៈឆ្លើយតបនៃបច្ចេកទេសទៅនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ
ទឹកជំនន់ទូទៅ (ទន្លេ)	មិនល្អ

ផលវិបាកដែលទាក់ទងនឹងបរិយាកាសផ្សេងៗទៀត

ផលវិបាកដែលទាក់ទងនឹងបរិយាកាសផ្សេងៗទៀត

	លក្ខណៈឆ្លើយតបនៃបច្ចេកទេសទៅនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ
កាត់បន្ថយពេលដាំដុះ	ល្អ

6.4 ការវិភាគថ្លៃដើម និងអត្ថប្រយោជន៍

តើផលចំណេញ និងថ្លៃដើមត្រូវបានប្រៀបធៀបគ្នាយ៉ាងដូចម្តេច (ទស្សនៈរបស់អ្នកប្រើប្រាស់ដី)?

តើផលចំណេញ និងការថែទាំ/ ជួសជុលត្រូវបានប្រៀបធៀបគ្នាយ៉ាងដូចម្តេច (ទស្សនៈរបស់អ្នកប្រើប្រាស់ដី)?

មតិយោបល់:

Timely and quicker planting enables larger areas to be planted and with less labour in the short term. Improved soil structure and soil fertility leads to higher yields and better resilience to droughts in the long term

6.5 ការទទួលយកបច្ចេកទេស

• តែមួយករណី /ពិសោធន៍

ក្នុងចំណោមគ្រួសារទាំងអស់ដែលអនុវត្តបច្ចេកទេស តើមានប៉ុន្មាន​គ្រួសារ​ដែល​ចង់​ធ្វើ​ដោយ​ខ្លួន​ឯង ដោយមិន​ទទួល​បាន​សម្ភារៈ​លើក​​ទឹកចិត្ត/​ប្រាក់ឧបត្ថម្ភ?​:

• 0-10%

មតិយោបល់:

4 land user families have adopted the Technology without any external material support

Comments on spontaneous adoption: The Magoye planter has not yet been officially launched or promoted and the farmers currently using the technology heard of it by word of mouth and insisted on purchasing

There is a strong trend towards spontaneous adoption of the Technology
There has been numerous inquiries to purchase the Magoye planter even before it can be promoted

6.7 ភាពខ្លាំង/ គុណសម្បត្តិ/ ឱកាសនៃបច្ចេកទេស

ភាពខ្លាំង/ គុណសម្បត្តិ/ ឱកាសនៅកន្លែងរបស់អ្នកប្រើប្រាស់ដី
Enables early planting How can they be sustained / enhanced? Plant in with the first rain
Quicker planting enables the planting of larger areas How can they be sustained / enhanced? Plant the seed and fertilize in one operation
reduced workload How can they be sustained / enhanced? Encourage minimum tillage

ភាពខ្លាំង/ គុណសម្បត្តិ/ ឱកាស​ ទស្សនៈរបស់បុគ្គលសំខាន់ៗ
Enables early planting How can they be sustained / enhanced? Plant in November with the first heavy rain
Quicker planting enables the planting of larger areas How can they be sustained / enhanced? Use herbicides because without them, the capacity to weed will limit the production capacity
Preserves soil cover and reduces soil disturbance How can they be sustained / enhanced? Training in residue management and zero till

6.8 ភាពខ្សោយ/ គុណវិបត្តិ/ ហានិភ័យនៃបច្ចេកទេស និងវិធីសាស្ត្រដោះស្រាយ

ភាពខ្សោយ/ គុណវិបត្តិ/ ហានិភ័យ ទស្សនៈរបស់អ្នកប្រើប្រាស់ដី	តើបច្ចេកទេសទាំងនោះបានដោះស្រាយបញ្ហាដូចម្តេច?
The purchase price of the Magoye planter is quite high	Subsidize the implement
Excessive weeds and lack of information on herbicide use	More training on herbicide use

ភាពខ្សោយ/ គុណវិបត្តិ/ ហានិភ័យ ទស្សនៈរបស់អ្នកចងក្រងឬបុគ្គលសំខាន់ៗ	តើបច្ចេកទេសទាំងនោះបានដោះស្រាយបញ្ហាដូចម្តេច?
The purchase price for the planter is on the higher side making it affordable only to the larger small-scale farmers	the price is likely to go down when the planter is mass produced
difficult to control weeds in the absence of herbicides	use herbicides

7.2 ឯកសារយោងដែលបានចេញផ្សាយ

ចំណងជើង អ្នកនិពន្ធ ឆ្នាំ ISBN:

Social-economic analysis of conservation agriculture in southern Africa, FAO, 2011

មានប្រភពមកពីណា? ថ្លៃដើមប៉ុន្មាន?

FAO

ចំណងជើង អ្នកនិពន្ធ ឆ្នាំ ISBN:

Conservation farming in Zambia, Steven Haggblade, Gelson Tembo, October 2003

មានប្រភពមកពីណា? ថ្លៃដើមប៉ុន្មាន?

Indaba project, Michigan state university

ចំណងជើង អ្នកនិពន្ធ ឆ្នាំ ISBN:

Conservation farming in Zambia, Conservation farming unit (CFU), 2011

មានប្រភពមកពីណា? ថ្លៃដើមប៉ុន្មាន?

cfu@zamnet.zm