Jessour is the plural of a Jessr which is the hydraulic unit comprising a dyke, spillway, terrace (cropping area: fruit trees and annuals), and impluvium (runoff catchment area) (van Delden H.)

Jessour (Тунис)

Jesser, Katra, Tabias (Arabic)

Тодорхойлолт

Jessour is an ancient runoff water harvesting technique widely practiced in the arid highlands

Jessour technology is generally practised in mountain dry regions (less than 200 mm annually) with medium to high slopes. This technology was behind the installation of very old olive orchards based on rainfed agriculture in rugged landscapes which allowed the local population not only to ensure self-sufficiency but also to provide neighbouring areas many agricultural produces (olive oil, dried figs, palm dates, etc.).

Jessour is the plural of jessr, which is a hydraulic unit made of three components: the impluvium, the terrace and the dyke. The impluvium or the catchment is the area which collects and conveys runoff water. It is bordered by a natural water divide line (a line that demarcates the boundary of a natural area or catchment, so that all the rain that falls on this area is concentrated and drained towards the same outlet). Each unit has its own impluvium, but can also receive excess water from upstream units. The terrace or cropping zone is the area in which farming is practised. It is formed progressively by the deposition of sediment. An artificial soil will then be created, which can be up to 5 m deep close to the dyke. Generally, fruit trees (e.g. olive, fig, almond, and date palm), legumes (e.g. pea, chickpeas, lentil, and faba bean) and barley and wheat are cultivated on these terraces.

Purpose of the Technology: Although the jessour technique was developed for the production of various agricultural crops, it now also plays three additional roles: (1) aquifer recharge, via runoff water infiltration into the terraces, (2) flood control and therefore the protection of infrastructure and towns built downstream, and (3) wind erosion control, by preventing sediment from reaching the downstream plains, where windspeeds can be particularly high.

Establishment / maintenance activities and inputs: In the Jessour, a dyke (tabia, sed, katra) acts as a barrier used to hold back sediment and runoff water. Such dykes are made of earth, and are equipped with a central and/or lateral spillway (masref and/or manfes) and one or two abutments (ktef), assuring the evacuation of excess water. They are trapezoidal and measure 15-50 m in length, 1-4 m in width and 2-5 m in height. In old units, the dyke is stabilised with a covering of dry stones to overcome the erosive effects of water wave action on the front and back of the dyke. The spillway is made of stones arranged in the form of stairs, in order to dissipate the kinetic energy of the overflow.
This technology is currently encountered in the mountain ranges of Matmata of South Eastern Tunisia where the local agricultural activities are based mainly on rainfed agriculture and livestock breeding. However, high rates of migration to cities may threaten the long-term maintenance of those structures.

Байршил

Байршил: Beni Khedache, Medenine, Тунис

Дүн шинжилгээнд хамрагдсан технологи нэвтрүүлсэн газрын тоо:

Сонгосон байршлуудын газарзүйн холболт
  • 10.114, 33.237

Технологийн тархалт: газар дээр жигд тархсан (approx. 100-1,000 км2)

Тусгай хамгаалалттай газар нутагт?:

Хэрэгжилтийн огноо: >50 жилийн өмнө (уламжлалт)

Нутагшууллын төрөл
Jessour is the plura of a Jessr which the hydraulic unit made of of the dyke, the spillway, the terrace (cropping area: fruit trees and annuals), and the impluvium (runoff catchment area). (Ben Zaied M. (Medenine- TUNISIA))
Jessour is an ancient runoff water harvesting technique widely practiced in the arid highlands of southern Tunisia. (Ouessar M. (Medenine, TUNISIA))

Технологийн ангилал

Үндсэн зорилго
  • үйлдвэрлэлийг сайжруулах
  • газрын доройтлыг бууруулах, сэргийлэх, нөхөн сэргээх
  • экосистемийг хамгаалах
  • сав газрыг хамгаалах (усны эх/ голын адаг) - бусад технологитой хослуулах
  • биологийн төрөл зүйлийг хамгаалах / сайжруулах
  • гамшгийн эрсдлийг бууруулах
  • уур амьсгалын өөрчлөлт/ экстрим байдал болон түүний нөлөөлөлд дасан зохицох
  • уур амьсгалын өөрчлөлт, түүний үр нөлөөг багасгах
  • үр ашигтай эдийн засгийн нөлөөг бий болгох
  • нийгэмд үзүүлэх үр нөлөөг бий болгох
Газар ашиглалт

  • Тариалангийн талбай
    • Нэг наст үр тариа: үр тариа - бусад, үр тариа - улаан буудай (эрт ургацын), үр тариа - арвай, хүнсний ногоо - бусад, буурцагт ургамал - вандуй
    • Мод, сөөг тарих: хасарваань, инжир, модны самар (бразил самар, туулайн бөөр, хушга, бүйлс г.м.), чидүүн
    Жилд ургамал ургах улирлын тоо: 1
Усан хангамж
  • Байгалийн усалгаатай
  • Байгалийн/усалгаатай арга хосолсон
  • бүрэн усалгаатай

Газрын доройтолтой холбоотой зорилго
  • газрын доройтлоос урьдчилан сэргийлэх
  • Газрын доройтлыг бууруулах
  • Хүчтэй доройтсон газрыг нөхөн сэргээх/ сайжруулах
  • газрын доройтолд дасан зохицох
  • холбогдолгүй
Доройтолын төрөл
  • хөрс усаар эвдрэх - Wt: Хөрсний гадаргын угаагдал, Wg: Гуу жалгын элэгдэл
ГТМ бүлэг
  • Салхины хамгаалалтын ойн зурвас
  • Ус хуримтлуулах
  • Усжуулалтын менежмент (усан хангамж, ус зайлуулалт зэрэг.)
ГТМ арга хэмжээ
  • Барилга байгууламжийн арга хэмжээ - S2: Далан, хаалт

Техникийн зураг

Техникийн үзүүлэлтүүд
Left: Cross-section of dyke (locally called tabia) and terrace (cropping area).
The Jessour ensure the collection of both runoff water and sediments allowing creating very deep ‘artificial’ soils (terrace) which form a very good reservoir for water and nutrients to be used by fruit trees and annual crops.
Right: The spillway allows the overflow to the other Jessour downstream. It also represents the symbol of water sharing equity between different farmers in the same watershed. (Drawing adapted from El Amami (1984))

Location: Mountainous zone near Beni Khedache. Medenine

Date: 1984

Technical knowledge required for field staff / advisors: moderate

Technical knowledge required for land users: moderate

Main technical functions: increase of infiltration, sediment retention / trapping, sediment harvesting, harvesting of runoff water / water trapping

Secondary technical functions: control of concentrated runoff: retain / trap, improvement of ground cover, increase / maintain water stored in soil, increase of groundwater level / recharge of groundwater, increase of biomass (quantity)

Spillway
Height of bunds/banks/others (m): 2-5
Width of bunds/banks/others (m): 0.4-0.6
Length of bunds/banks/others (m): 2-6

Dam/ pan/ pond
Vertical interval between structures (m): 2-3
Spacing between structures (m): 30-70
Height of bunds/banks/others (m): 2-6
Width of bunds/banks/others (m): 1-5
Length of bunds/banks/others (m): 10-40

Construction material (earth): Main dyke

Construction material (stone): Spillway and in some cases the dyke (external coating)

Construction material (concrete): Occasionally for consolidation of the spillway.

Lateral gradient along the structure: <1%

Specification of dams/ pans/ ponds: Capacity 300-1000m3

Catchment area: 1-10ham2

Beneficial area: 0.01-1ham2

For water harvesting: the ratio between the area where the harvested water is applied and the total area from which water is collected is: 1:5
Author: Ouessar M., IRA, Medenine, Tunisia

Бий болгох ба арчилах: үйл ажиллагаа, материал ба зардал

Материал, зардлын тооцоо
  • Тооцоолсон зардлууд:
  • Зардал тооцоход ашигласан валют: TD
  • Валютын ханш (ам.дол): 1 ам.дол = 1.3 TD
  • Нэг өдрийн ажилчны хөдөлмөр хөлсний дундаж: 10.00
Зардалд нөлөөлөх хамгийн чухал хүчин зүйлс
Found in inaccessible and even remote areas, labour is the most determining factors affecting the costs of this system.
Хэрэгжүүлж эхлэхэд шаардлагатай үйл ажиллагаа
  1. Dyke construction (Хугацаа / давтамж: None)
  2. Plantations (Хугацаа / давтамж: None)
  3. Spillway construction (Хугацаа / давтамж: None)
Бий болгоход шаардагдах материал ба зардал
Зардлын нэр, төрөл Хэмжих нэгж Тоо хэмжээ Нэгжийн үнэ (TD) Зардал бүрийн нийт өртөг (TD) Нийт дүнгээс газар ашиглагчийн төлсөн %
Хөдөлмөр эрхлэлт
Labour ha 1.0 1200.0 1200.0 100.0
таримал материал
ha 1.0 800.0 800.0 100.0
Барилгын материал
ha 1.0 1000.0 1000.0 100.0
Технологи бий болгох нийт үнэ өртөг 3'000.0
Технологи бий болгох нийт үнэ өртөг, ам.доллар 2'307.69
Арчилгаа, урсгал үйл ажиллагаа
  1. Crop and trees maintenance (Хугацаа / давтамж: Annually)
  2. Dyke and spillway maintenance (Хугацаа / давтамж: None)
  3. Repairs (Хугацаа / давтамж: None)
  4. Tillage (against soil sealing) (Хугацаа / давтамж: None)
  5. Tillage (against soil sealing) (Хугацаа / давтамж: Annually and after rainy events)
Арчилгаа, урсгал үйл ажиллагаанд шаардагдах материал ба зардал
Зардлын нэр, төрөл Хэмжих нэгж Тоо хэмжээ Нэгжийн үнэ (TD) Зардал бүрийн нийт өртөг (TD) Нийт дүнгээс газар ашиглагчийн төлсөн %
Хөдөлмөр эрхлэлт
Labour ha 1.0 400.0 400.0 100.0
таримал материал
ha 1.0 200.0 200.0 100.0
Барилгын материал
ha 1.0 300.0 300.0 100.0
Технологийн арчилгаа/урсгал үйл ажиллагаанд шаардагдах нийт үнэ өртөг 900.0
Технологи арчилах ба урсгал ажлын нийт үнэ өртөг, ам.доллар 692.31

Байгалийн нөхцөл

Жилийн дундаж хур тундас
  • < 250 мм
  • 251-500 мм
  • 501-750 мм
  • 751-1,000 мм
  • 1,001-1,500 мм
  • 1,501-2,000 мм
  • 2,001-3,000 мм
  • 3,001-4,000 мм
  • > 4,000 мм
Агро-уур амьсгалын бүс
  • чийглэг
  • чийглэг
  • хагас хуурай
  • хуурай
Уур амьсгалын үзүүлэлтүүд
Thermal climate class: subtropics
Налуу
  • хавтгай (0-2 %)
  • бага зэрэг налуу (3-5 %)
  • дунд зэрэг налуу (6-10 % )
  • хэвгий (11-15 %)
  • налуу (16-30 %)
  • их налуу (31-60 % )
  • эгц налуу (>60 %)
Гадаргын хэлбэр
  • тэгш өндөрлөг / тал
  • нуруу
  • уулын энгэр
  • дов толгод
  • бэл
  • хөндий
Далайн түвшнөөс дээшхи өндөр
  • 0-100 д.т.д. м.
  • 101-500 д.т.д. м.
  • 501-1,000 д.т.д м.
  • 1,001-1,500 д.т.д м.
  • 1,501-2,000 д.т.д м.
  • 2,001-2,500 д.т.д. м.
  • 2,501-3,000 д.т.д. м.
  • 3,001-4,000 д.т.д м.
  • > 4,000 д.т.д. м.
Технологийг нэвтрүүлсэн
  • гүдгэр нөхцөл
  • хотгор нөхцөл
  • хамааралгүй
Хөрсний зузаан
  • маш нимгэн (0-20 см)
  • нимгэн (21-50 см)
  • дунд зэрэг зузаан (51-80 см)
  • зузаан (81-120 cм)
  • маш зузаан (>120 cм)
Хөрсний бүтэц (өнгөн хөрс)
  • бүдүүн/ хөнгөн (элсэрхэг)
  • дундаж (элсэнцэр, шавранцар)
  • нарийн /хүнд (шаварлаг)
Хөрсний бүтэц (гадаргаас доош > 20 см)
  • бүдүүн/ хөнгөн (элсэрхэг)
  • дундаж (элсэнцэр, шавранцар)
  • нарийн /хүнд (шаварлаг)
Өнгөн хөрсний ялзмагийн хэмжээ
  • их (>3 %)
  • дунд (1-3 % )
  • бага (<1 % )
Гүний усны түвшин
  • гадаргаас
  • < 5 м
  • 5-50 м
  • > 50 м
Гадаргын усны хүртээмж
  • хангалттай
  • сайн
  • дунд зэрэг
  • хангалтгүй/ байхгүй
Усны чанар (боловсруулаагүй)
  • сайн чанарын ундны ус
  • муу чанарын ундны ус (цэвэршүүлэх шаардлагатай)
  • зөвхөн газар тариалангийн зориулалтаар ашиглах (усалгаа)
  • ашиглах боломжгүй
Усны чанар гэж:
Усны давсжилтын түвшинийг орчны асуудал гэж тооцдог уу?
  • Тийм
  • Үгүй

Үерийн давтамж
  • Тийм
  • Үгүй
Зүйлийн олон янз байдал
  • Их
  • дунд зэрэг
  • Бага
Амьдрах орчны олон янз байдал
  • Их
  • дунд зэрэг
  • Бага

Технологи нэвтрүүлсэн газар ашиглагчдын тодорхойлолт

Зах зээлийн чиг хандлага
  • амь зуух арга хэлбэрийн (өөрийгөө хангах)
  • холимог (амьжиргаа ба худалдаанд)
  • худалдаа наймааны/ зах зээлийн
Орлогын бусад эх үүсвэр
  • Нийт орлогын 10 %-иас доош
  • Нийт орлогын 10-50 %
  • Нийт орлогын 50 %-иас дээш
Чинээлэг байдлын түвшин
  • нэн ядуу
  • ядуу
  • дундаж
  • чинээлэг
  • маш чинээлэг
Механикжуулалтын түвшин
  • гар ажил
  • ердийн хөсөг
  • механикжсан / мотортой
Суурин эсвэл нүүдлийн
  • Суурьшмал
  • Хагас-нүүдэлийн
  • Нүүдэлийн
Хувь хүн эсвэл бүлгүүд
  • Хувь хүн / өрх
  • бүлэг / олон нийтийн
  • хоршоо
  • ажилтан (компани, засгийн газар)
Хүйс
  • эмэгтэй
  • эрэгтэй
Нас
  • хүүхэд
  • залуус
  • дунд нас
  • ахимаг нас
Өрхийн зориулалтаар ашиглах газрын талбай
  • < 0.5 га
  • 0.5-1 га
  • 1-2 га
  • 2-5 га
  • 5-15 га
  • 15-50 га
  • 50-100 га
  • 100-500 га
  • 500-1,000 га
  • 1,000-10,000 га
  • > 10,000 га
Хэмжээ
  • бага-хэмжээний
  • дунд-хэмжээний
  • том-хэмжээний
Газар өмчлөл
  • төрийн
  • компани
  • нэгдлийн/ тосгон
  • бүлэг
  • хувь хүн, өмчийн гэрчилгээгүй
  • хувь хүн, өмчийн гэрчилгээтэй
Газар ашиглах эрх
  • нээлттэй хүртэх (зохион байгуулалтгүй)
  • нэгдлийн хэлбэрээр (зохион байгуулалттай)
  • түрээсийн хэлбэрээр
  • хувь хүн
Ус ашиглах эрх
  • нээлттэй хүртэх (зохион байгуулалтгүй)
  • нэгдлийн хэлбэрээр (зохион байгуулалттай)
  • түрээсийн хэлбэрээр
  • хувь хүн
Дэд бүтэц, үйлчилгээний хүртээмж
эрүүл мэнд

ядуу
x
сайн
боловсрол

ядуу
x
сайн
техник зөвлөгөө

ядуу
x
сайн
хөдөлмөр эрхлэлт (жишээ нь, ХАА-аас өөр)

ядуу
x
сайн
зах зээл

ядуу
x
сайн
эрчим хүчний хангамж

ядуу
x
сайн
зам тээвэр

ядуу
x
сайн
усан хангамж ба ариутгал

ядуу
x
сайн
санхүүгийн үйлчилгээ

ядуу
x
сайн

Нөлөө

Нийгэм-эдийн засгийн үр нөлөө
Үр тарианы ургац
буурсан
x
нэмэгдсэн

бүтээмж буурах эрсдэл
Нэмэгдсэн
x
Буурсан

бүтээгдэхүүний олон янз хэлбэр
буурсан
x
нэмэгдсэн

бүтээмжит талбай (ашиглалт/тарилт хийгдэх талбай)
буурсан
x
нэмэгдсэн


Reduced grazing lands

тухайн аж ахуйн орлого
буурсан
x
нэмэгдсэн

орлогын олон янз эх үүсвэр
буурсан
x
нэмэгдсэн

Нийгэм-соёлын үр нөлөө
хүнсний аюулгүй байдал/ өөрийн хэрэгцээг хангах
буурсан
x
сайжирсан

ГТМ/ газрын доройтлын мэдлэг
буурсан
x
сайжирсан

маргааныг шийдвэрлэх
муудсан
x
сайжирсан

нийгэм, эдийн засгийн эмзэг бүлгүүдийн нөхцөл байдал (жендер, нас, төлөв, яс үндэс г.м.)
муудсан
x
сайжирсан

Экологийн үр нөлөө
ус хуримтлуулах (урсац, борооны ус, цас г.м.)
буурсан
x
сайжирсан

гадаргын урсац
Нэмэгдсэн
x
Буурсан

гүний усны түвшин / уст давхарга
буурсан
x
урсац нэмэгдсэн

хөрс алдагдах
Нэмэгдсэн
x
Буурсан

Зэргэлдээ талбайд илрэх нөлөө
усны хүртээмж (гүний, гадаргын, булаг шандын)
буурсан
x
нэмэгдсэн

хуурай улиралд тогтвортой урсац (бага урсацыг мөн тооцоод)
буурсан
x
нэмэгдсэн

голын адагт үерлэх (тааламжгүй)
Нэмэгдсэн
x
багассан

голын адагт лаг шавар хуримтлагдах
Нэмэгдсэн
x
Буурсан

нийтийн/хувийн хэвшлийн дэд бүтцэд учрах хохирол
Нэмэгдсэн
x
багассан

Runoff
decreased
x
increased


Reduced available runoff for downstream users

Өртөг ба ашгийн шинжилгээ

Бий болгох зардалтай харьцуулахад олсон ашиг
Богино хугацаанд эргэн төлөгдөх байдал
маш сөрөг
x
маш эерэг

Урт хугацаанд эргэн төлөгдөх байдал
маш сөрөг
x
маш эерэг

Урсгал зардалтай харьцуулахад олсон ашиг
Богино хугацаанд эргэн төлөгдөх байдал
маш сөрөг
x
маш эерэг

Урт хугацаанд эргэн төлөгдөх байдал
маш сөрөг
x
маш эерэг

Уур амьсгалын өөрчлөлт

Уур амьсгалын аажим өөрчлөлт
жилийн дундаж температур Өсөлт

маш муу
x
маш сайн
Уур амьсгалаас хамаарах аюул (гамшиг)
орон нутгийн аадар бороо

маш муу
x
маш сайн
орон нутгийн салхин шуурга

маш муу
x
маш сайн
ган гачиг

маш муу
x
маш сайн
усны үер (гол)

маш муу
x
маш сайн
Уур амьсгалд хамаарах бусад үр дагавар
цргалтын хугацаа багасах

маш муу
x
маш сайн

Нутагшуулах ба дасан зохицох

Тухайн нутаг дэвсгэрт Технологийг нэвтрүүлсэн газар ашиглагчдын хувь
  • жишээ/ туршилт
  • 1-10 %
  • 11-50%
  • > 50%
Технологийг нэвтрүүлсэн бүх хүмүүсийн хэд нь материаллаг урамшуулал авалгүйгээр технологийг хэрэгжүүлсэн бэ?
  • 0-10%
  • 11-50%
  • 51-90%
  • 91-100%
Технологи нь өөрчлөгдөж буй нөхцөл байдалд дасан зохицохын тулд өөрчлөгдсөн үү?
  • Тийм
  • Үгүй
Ямар өөрчлөлтөнд эмзэг вэ?
  • уур амьсгалын өөрчлөлт/ экстрим үзэгдэл
  • зах зээлийн өөрчлөлт
  • ажил хөдөлмөр эрхлэх боломж (ж.нь шилжих хөдөлгөөний улмаас)

Дүгнэлт, сургамж

Давуу тал: газар ашиглагчийн бодлоор
  • Well known technique by the local population

    How can they be sustained / enhanced? training of new generations
Давуу тал: эмхэтгэгч эсвэл бусад мэдээлэл өгсөн хүмүүсийн бодлоор
  • This technique allowed a expansion of cropping lands in the mountain area

    How can they be sustained / enhanced? encourage maintenance of existing structure
  • Allows crop production in very dry environments (with less than 200 mm of rainfall)

    How can they be sustained / enhanced? encourage maintenance of existing structure
  • Collects and accumulates water, soil and nutrients behind the tabia and makes it available to crops

    How can they be sustained / enhanced? encourage maintenance of existing structure
  • Reduced damage by flooding

    How can they be sustained / enhanced? encourage maintenance of existing structure
  • Well adapted technology for the ecological environment

    How can they be sustained / enhanced? ensure maintenance works
Сул тал/ дутагдал / эрсдэл: газар ашиглагчийн бодлоордаван туулах боломжууд
  • Productivity of the land is very low Development of alternative income generation activities.
  • Land ownership fragmentation New land access
Сул тал/ дутагдал / эрсдэл: эмхэтгэгч эсвэл бусад мэдээлэл өгсөн хүмүүсийн бодлоордаван туулах боломжууд
  • Risks related to the climatic changes It needs to be combined with supplemental irrigation
  • Risk of local know how disappearence Trainig of new generations
  • Land ownership fragmentation Agrarian reform

Суурь мэдээлэлүүд

Эмхэтгэгч
  • Mongi Ben Zaied
Хянан тохиолдуулагчид
Хянагч
  • Deborah Niggli
  • Alexandra Gavilano
Баримтжуулсан огноо: 03 3-р сар 2011
Сүүлийн шинэчлэл: 21 8-р сар 2019
Мэдээлэл өгсөн хүн
WOCAT мэдээллийн сан дахь бүрэн тодорхойлолт
Холбогдох ГТМ мэдээлэл
Баримтжуулалтыг зохион байгуулсан
Байгууллага Төсөл
Гол сурвалж баримт сэлт
  • El Amami, S. 1984. Les aménagements hydrauliques traditionnels en Tunisie. Centre de Recherche en Génie Rural (CRGR), Tunis, Tunisia. 69 pp.: ENGREF - Tunis
  • Ennabli, N. 1993. Les aménagements hydrauliques et hydro-agricoles en Tunisie. Imprimerie Officielle de la République Tunisienne, Tunis, 255 pp.: INAT - Tunis
  • Ben Mechlia, N., Ouessar, M. 2004. Water harvesting systems in Tunisia. In: Oweis, T., Hachum, A., Bruggeman, A. (eds). Indigenous water harvesting in West Asia and North Africa, , ICARDA, Aleppo, Syria, pp: 21-41.: ICARDA
  • Genin, D., Guillaume, H., Ouessar, M., Ouled Belgacem, A., Romagny, B., Sghaier, M., Taamallah, H. (eds) 2006. Entre la désertification et le développement : la Jeffara tunisienne. CERES, Tunis, 351 pp.: IRA; IRD
  • Ouessar M. 2007. Hydrological impacts of rainwater harvesting in wadi Oum Zessar watershed (Southern Tunisia). Ph.D. thesis, Faculty of Bioscience Engineering, Ghent University, Ghent, Belgium, 154 pp.: IRA
  • Sghaier, M., Mahdhi, N., De Graaff, J., Ouessar, M. 2002. Economic assessment of soil and water conservation works: case of the wadi Oum Zessar watershed in south-eastern Tunisia.TRMP paper n° 40, Wageningen University, The Netherlands, pp: 101-113.: IRA
This work is licensed under Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareaAlike 4.0 International