1.2 Арга барилыг баримтжуулах болон үнэлгээ хийхэд оролцсон хүн эсвэл байгууллагын холбоо барих хаяг

Арга барилыг баримтжуулах/үнэлэх ажилд дэмжлэг үзүүлсэн төслийн нэр (шаардлагатай бол)

Global coordination project for the SFM Dryland Sustainable Landscapes Impact Program (GEF-FAO / DSL-IP)

Арга барилыг баримтжуулах/үнэлэх ажилд дэмжлэг үзүүлсэн байгууллага(ууд)-ын нэр (шаардлагатай бол)

Mongolian Academy of Sciences, Institute of Geography and Geoecology (IGG) - Монгол

1.3 WOCAT-аар баримтжуулсан өгөгдлийг ашиглахтай холбоотой нөхцөл

Мэдээллийг хэзээ (газар дээр нь) цуглуулсан бэ?

04/10/2023

Эмхэтгэгч болон гол мэдээлэгч хүн(хүмүүс) WOCAT аргачлалаар баримтжуулсан мэдээллийг ашиглахтай холбоотой нөхцлийг хүлээн зөвшөөрсөн:

Тийм

1.4 ГТМ-ийн технологийн асуулгын(д) суурь мэдээлэл(д)

2.1 Арга барилын товч тодорхойлолт

Арга барил нь хөрсний үржил шим, бүтээмжийн тогтвортой байдлыг хангах хамгааллын газар тариалангийн технологийг залуу тариаланчдад сургах, тэднийг халамжлан хүмүүжүүлэх замаар газар тариалангийн салбарын тогтвортой байдлыг хангах зорилготой.

2.2 Арга барилын дэлгэрэнгүй тодорхойлолт

Арга барилын дэлгэрэнгүй тодорхойлолт:

Хөтөлбөрийн хүрээнд газар тариалангийн салбарт шинэлэг технологи нэвтрүүлж буй тариаланч, аж ахуйн нэгжүүдийг ментор буюу халамжлан хүмүүжүүлэгчээр сонгон шинээр энэ төрлийн үйл ажиллагаа явуулж буй залуу энтерпренёруудтай холбож туршлага солилцох нөхцөлийг бүрдүүлж өгнө. Менторшип хөтөлбөрийн үндсэн зарчмын дагуу Хамгааллын газар тариалангийн мэдлэг дамжуулах менторшип хөтөлбөрийн гол зорилго нь бодит туршлага, сургамж, алдаа, ололт дээр суурилсан мэдлэг, ур чадварыг бусдад дамжуулах, залуу тариаланчдыг хамгааллын газар тариаланд заан сургахад оршино.
Менторууд залуу тариаланчдад нэвтрүүлэхийг зорьж буй технологиос хамааруулан түүнийг хэрхэн хэрэгжүүлэх үндсэн алхмуудыг тусгасан технологийн картыг боловсруулж өгнө. Тариаланчид технологи нэвтрүүлэх явцад үүсэх аливаа асуудлыг нийгмийн сүлжээнд байрших групп чат, фейсбүүк групп, хуудсаар хуваалцах, зөвлөгөө өгөх, ижил нөхцөлд асуудлыг хэрхэн даван туулсан тухай түүхээ хуваалцах замаар мэдлэг дамжуулна. Менторшип хөтөлбөр нь хамгааллын газар тариалангийн тухай мэдлэг олгох танхимын сургалт болон туршлага нэвтрүүлж буй талбайд практик сургалт зохион байгуулах замаар залуу тариаланчдын мэдлэг, ур чадварыг сайжруулах юм.
2022 онд Залуу тариаланчдыг чадавхжуулах зорилгоор Монголын тариаланчдын үндэсний холбооноос холимог тариалан эрхлэх анхан шатны танилцуулах сургалт зохион байгуулсан. Сургалтын дүнд технологийг сонирхсон залуу тариаланчид өөрсдийн техник, машин механизм, талбайн нөхцөлөө технологид тохируулан өөрчлөх нөхцөлтэйгөөр (хашаалах, бүрхүүл ургамал үүсгэх гэх мэт) ментор хөтөлбөрийн гишүүн болсон. Хамгааллын газар тариалан болон холимог тариалангийн Менторшип хөтөлбөрийн үндсэн ментороор холимог тариаланг амжилттай хэрэгжүүлж буй Хэнтийн тариалан ХХК ажиллаж байгаа бөгөөд тус хөтөлбөрт Дорнод, Хэнтий аймгийн 9 компани оролцсон.
Ментор хөтөлбөрийг тогтвортой хөтлөн явуулах зорилгоор НҮБ-ын ХХААБ/ДБХС хамтран хэрэгжүүлж буй “Дорнод Монголын хуурай хээрийн тогтвортой ландшафт, биологийн олон янз байдлын хамгаалал” төслийн зүгээс тариалангийн бус улиралд (өвөл) онолын мэдлэг өгөх семинар зохион байгуулдаг ба тариалалтын өмнө (хавар) хээрийн туршлага солилцох хөтөлбөрийг давхар хэрэгжүүлдэг. Менторшип хөтөлбөр хэрэгжиж эхэлсэн үеэс дээрх байгууллагууд сургалт зохион байгуулах ажлыг жил бүр хариуцан явуулж, мэдлэг түгээх, сайн туршлага хуваалцах үйлсэд хувь нэмэр оруулж байна.
2023 онд зохион байгуулсан сургалтын үеэр Холимог тариалангийн эрхлэхэд ургамал хамгаалах ажлыг зохион байгуулах арга зүйн зөвлөгөө, Холимог тариалангийн технологийн картыг гаргах арга зүйн зөвлөгөө, Хөрсний дээж авах арга зүйн зөвлөгөө, Ургамлын бриксийн үзүүлэлтийг үзэх арга зүйн зөвлөгөө зэрэг зөвлөгөө мэдээллийг залуу тариаланчдад өгсөн. Практик сургалтаар дамжуулан холимог тариалангийн байгаль орчин болон бизнесийн ашиг орлогод үзүүлэх эерэг нөлөө, ач холбогдлыг таниулахаас гадна эхний жилийн тариалалтын явцтай газар дээр нь танилцаж алдаа, онооноос суралцах боломж олгосон. Тус сургалтад Дорнод, Хэнтий, Сүхбаатар, Дархан, Булган, Төв, Сэлэнгэ аймгийн нийт 129 тариаланч оролцсон байна.
Түүнчлэн цахим орчны нийгмийн сүлжээнд хаалттай бүлэг үүсгэн мэдээллээ солилцож, сонирхсон хүмүүст технологийг танилцуулах богино бичлэгийг интернэт орчинд байршуулан түгээж байна. Цаашид ментор хөтөлбөрийн чиглүүлэгчдийн тоо болон сэдвийг харгалзан нэмэх төлөвлөгөөтэй байна.
Халамжлан сургах энэ хөтөлбөр нь хэрэгцээнд суурилсан сайн дурын үндсэн дээр үйл ажиллагаагаа зохион байгуулдаг учраас оролцогчид эерэг хандлагатай оролцож байна. Тус хөтөлбөрийг тасралтгүй хэрэгжүүлэхэд санхүүгийн дэмжлэг, харилцаа холбоо болон хамтын ажиллагааг тогтвортой байлгах зэрэг хэрэгцээ шаардлага бий.

2.3 Арга барилын зурагууд

2.4 Арга барилын бичлэгүүд

2.5 Арга барил нэвтрүүлсэн улс орон / бүс нутаг / байршил

2.6 Арга барилыг эхлэх, дуусах огноо

2.7 Арга барилын төрөл

• Сүүлийн үеийн орон нутгийн санаачлага / шинэчлэл

2.8 Арга барилын үндсэн зорилго, зорилтууд

Тариаланчдад уур амьсгалын өөрчлөлтөд тэсвэртэй, биологийн олон янз байдалд эерэг нөлөөтэй, цөлжилт газрын доройтлыг бууруулахад чиглэсэн газар тариалангийн орчин үеийн технологийг таниулах, турших, нэвтрүүлэх, залуу тариаланчдыг сургах сүлжээг бий болгоход оршино.

2.9 Арга барилын хүрээнд хэрэгжсэн Технологи/Технологиудад дэмжсэн эсвэл саад учруулсан нөхцлүүд

3.1 Арга барилд оролцогч талууд болон тэдгээрийн үүргүүд

3.2 Арга барилын янз бүрийн үе шатанд орон нутгийн газар ашиглагчид / бүлэглэлүүдийг татан оролцуулах

	Орон нутгийн газар ашиглагч / орон нутгийн иргэдийн оролцоо	Хэн оролцсоныг тодорхойлж, үйл ажиллагааг тайлбарлана уу
санаачлага/идэвхжүүлэлт	өөрийн хүчийг нэгтгэсэн	Тариаланчид анхны бүсийн хурлын үр дүнд шинэ технологи нэвтрүүлэх эерэг сэдэлтэй болж, цаашид менторын удирдлага, дэмжлэг дор аж ахуйгаа зөв хөгжүүлэх санаачлагад нэгдсэн.
Төлөвлөгөө	үгүй	Сургалт болон уулзалт зохион байгуулах ажлыг голчлон Монголын тариаланчдын үндэсний холбоо, олон улсын байгууллага, Хэнтий аймгийн ХХААГазар хариуцан ажилладаг.
Хэрэгжилт	өөрийн хүчийг нэгтгэсэн	Тариаланчид менторын зөвлөмжийн дагуу машин техникээ шинэчлэх эсвэл тохируулан өөрчлөх үйл ажиллагааг эхлүүлж, техникийн картын дагуу тарилтаа хийж эхэлсэн.
Мониторинг/ үнэлгээ	идэвхигүй	Тус санаачлага эхлэлийн шатанд явж байгаа тул орон нутгийн иргэд Арга барилын мониторинг, үнэлгээнд шууд оролцоогүй. Гэвч хамгааллын газар тариалангийн технологийг хэрэгжүүлж буй тариаланчид өөрсдийн ажиглалт судалгаагаар хөрсний чанар, биологийн олон янз байдалд гарч буй өөрчлөлтийг ажиглан судлахаас гадна хөрсний дээж авч шинжлүүлж байна. Мөн орон нутгийн хөдөө аж ахуйн мэргэжилтэн тайлан, мэдээнд үндэслэн менторшип хөтөлбөрийн үйл явцад хяналт тавьж байна.
learn/research	интерактив	Газар ашиглагч хэвлэмэл болон цахим эх үүсвэрүүд ашиглан мэдлэг, туршлага хуримтлуулж, туршиж нэвтрүүлсэн.

3.3 Диаграм (хэрэв боломжтой бол)

3.4 ГТМ-ийн технологи/технологиуд сонгох шийдвэр

Хэрэгжүүлэх Технологи/Технологиудын сонголтыг хийж шийдвэр гаргасан хүнийг тодорхойлно уу:

• ГТМ-ийн мэргэжилтнүүдийн дэмжлэгтэйгээр, голчлон газар ашиглагчид

Шийдвэрийг юунд үндэслэн гаргасан:

• Судалгааны үр дүн, ололтууд
• Хувь хүний туршлага ба санал бодол (баримтжуулаагүй)

4.1 Чадавхи бэхжүүлэх/сургалт

Газар эзэмшигчид / бусад оролцогч талуудад сургалт явуулсан уу?

Тийм

Хэн сургалтанд хамрагдсан бэ:

• Газар ашиглагчид

Сургалтын хэлбэр:

• Ажил дээр
• фермерээс -фермер
• үзүүлэнгийн талбай
• Олон нийтийн уулзалт

Хамрагдсан сэвдүүд:

Хөрс хамгааллын газар тариалан, түүнд хэрэглэгдэх тусгай технологиуд сэдвийн хүрээнд сөөлжлөн тариалалт, сэлгэн тариалалт, холимог тариалалт, ургамлын суурийг үлдээх зэрэг аргууд, тэдгээрийн хэрэгжүүлэх арга зам, давуу болон сул талуудыг таниулсан.

Тайлбар:

Сургалтын хөтөлбөр нь хоёр хэсгээс бүрдэнэ. Үүнд хамгааллын газар тариалангийн үндсэн ойлголт, давуу, сул талуудыг таниулах онолын хэсэг болон технологийн хэрэгжилтийг биеэр үзэж танилцах практик хэсэг багтана. Түүнчлэн оролцогчид сургалт, уулзалтын үеэр өөрийн туршлагыг хуваалцаж, шаардлагатай тохиолдолд ментороос хувийн зөвлөгөө, мэдээлэл авах боломжтой.

4.2 Зөвлөх үйлчилгээ

Газар ашиглагчдад зөвлөх үйлчилгээ авах боломжтой байдаг уу?

Тийм

Зөвлөх үйлчилгээ үзүүлсэн эсэхийг тогтоо:

• Газар ашиглагчийн талбай дээр

• Цахим сүлжээ

Тодорхойлолт / тайлбар:

Тариаланчид ментороос болон орон нутгийн мэргэжилтнээс арга зүйн зөвлөмж авах боломжтой. Нийгмийн сүлжээнд түшиглэсэн хязгаарлагдмал бүлгийн хүрээнд холбогдох асуудлаар тухай бүр зөвлөгөө авах боломж бүрдсэн.

4.3 Институцийг бэхжүүлэх (байгууллагын хөгжил)

Арга барилаар дамжуулан институц байгуулагдаж эсвэл бэхжсэн үү?

• Үгүй

4.4 Мониторинг ба үнэлгээ

Мониторинг болон үнэлгээ нь арга барилын хэсэг үү?

Тийм

Тайлбар:

Технологи хэрэгжүүлж буй тариаланчид хөрсний чанар болон биологийн олон янз байдалд гарч буй өөрчлөлтүүдийг ажиглалт болон лабораторийн шинжилгээгээр үнэлж байна. Өөрсдийн талбайгаас цуглуулсан хөрсний дээжийг итгэмжлэгдсэн лабораторит шинжлүүлдэг. Орон нутгийн удирдлага Арга барилд хөндлөнгийн хяналт тавьдаг.

Хэрэв тийм бол энэ баримт бичиг нь мониторинг, үнэлгээнд ашиглагдахаар зориулагдсан уу?

Үгүй

4.5 Судалгаа

Судалгаа арга барилын хэсэг нь байсан уу?

Тийм

Сэдвийг тодруулна уу:

• Технологи

Дэлгэрэнгүй мэдээллийг өгч, хэн судалгаа явуулсныг бичнэ үү:

Технологийг хэрэгжүүлэхийн тулд ментор дотоодын болон гадаадын маш олон эх үүсвэрүүдээс туршлага судалж, судлаачидтай холбогдон ямар технологийг яаж хэрэгжүүлэх тухайд зөвлөгөө, тусламж авч байна.

5.1 ГТМ-ийн Арга барилын бүрэлдэхүүн хэсгийн жилийн төсөв

Арга барил дахь ГТМ-ийн бүрэлдэхүүн хэсгийн жилийн төсвийг ам.доллараар харуулна уу:

4430.00

Хэрэв жилийн төсөв тодорхойгүй бол хягаарыг тодруулна уу:

• 2,000-10,000

Тайлбар (жнь: санхүүжилтийн гол эх үүсвэр / гол хандивлагчид):

Жилийн нийт зарлагын хэмжээ ойролцоогоор 165.5 сая төгрөг буюу 48 000 доллар байна. Энэ зарлагад ажиллах хүч, засвар үйлчилгээ, шатахуун, үр худалдан авах болон сургалт, судалгаанд зарцуулах төлбөр, аж ахуйн бусад бүх зардлууд багтсан болно.

5.2 Газар ашиглагчдад санхүүгийн / материаллаг дэмжлэг үзүүлсэн

Технологи / технологийг хэрэгжүүлэхэд газар ашиглагчид санхүүгийн / материаллаг дэмжлэг авсан уу?

Үгүй

5.3 Тодорхой зардлыг даахад чиглэсэн дэмжлэгт (хөдөлмөрийн хүчийг оролцуулаад)

• Тоног төхөөрөмж

Хэрэв газар ашиглагчийн хөдөлмөрийн хүч чухал байсан бол энэ нь аль хэлбэр байсан:

• сайн дурын

5.4 Кредит

Арга барилын хүрээнд ГТМ-ийн үйл ажиллагаанд зориулж зээлд хамрагдсан уу?

Тийм

Нөхцөл байдлын тодорхойлолт (хүүгийн хэмжээ, эргэн төлөлт гэх мэт):

2023 онд Монгол улсын засгийн газар хүнс, хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэлийн хөрөнгө оруулалтыг дэмжих зорилготой хөнгөлэлттэй зээлийг хөдөө аж ахуй эрхлэгчдэд олгох шийдвэр гаргасан. Энэ хүрээнд эргэлтийн хөрөнгийн болон хөрөнгө оруулалтын зориулалтаар 5-6 хувийн хүүтэй, 3-5 жилийн хугацаатай хөнгөлэлттэй зээлийг олгож эхэлсэн. Зээлийн хэмжээ нь тухайн банк болон аж ахуйн хэмжээнээс хамаараад 5-15 тэрбум төгрөгийн хооронд хэлбэлзэж байсан.

Зээлийн үйлчилгээ үзүүлэгчдийг тодорхойлно уу:

Монгол улсын засгийн газар арилжааны 10 банктай гэрээ байгуулсан. Арилжааны банк 5-6 хувийн хүүтэй хөнгөлөлттэй зээлийг олгох бол Хүнс, хөдөө аж ахуйн яам хүүгийн зөрүү болох 13 хувийг төлөх юм.

Зээлийн хүлээн авагчийг тодорхойлно уу:

Газар ашиглагч, тариаланч, бүлэг, нөхөрлөл, хамтрал байж болно.

5.5 Бусад урамшуулал, хэрэгсэл

ГТМ-ийн технологийг хэрэгжилтийг дэмжихэд ашигласан бусад урамшуулал, хэрэгсэл байсан уу?

Тийм

Хэрэв тийм бол, тодруулна уу:

2023 он хүртэл тариаланчид Газар тариаланг хөгжүүлэх сангийн хөнгөлөлттэй зээлд хамрагдах боломжтой байсан. Тус байгууллага татан буугдаж, Монгол улсын засгийн газар 2021 онд Хөдөө аж ахуйн корпорацийг байгуулсан. Хөдөө аж ахуйн корпораци нь төрийн өмчит хязгаарлагдмал хувьцаат компани бөгөөд хөдөө аж ахуйн хөгжилд шаардлагатай бүтээгдэхүүнүүдийг хямдралтай үнээр болон зээлээр олгож, эргэн төлөлтөө бүтээгдэхүүнээр хийх боломжийг олгодог. Ихэвчлэн төрөл бүрийн үр, ургамал хамгааллын бодис, шатахуун, машин, техник, тоног төхөөрөмжийг дотоодын болон гадаадын зах зээлээс нийлүүлдэг.

6.1 Арга барилын нөлөөллүүд

6.2 ГТМ-ийг хэрэгжүүлэх газар ашиглагчидын гол санаачилга

6.3 Арга барилын үйл ажиллагааны тогтвортой байдал

Газар ашиглагчид арга барилаар дамжуулан хэрэгжүүлсэн арга хэмжээг тогтвортой хадгалж чадах уу (гадны дэмжлэггүйгээр)?

• Тийм

Хэрэв тийм бол яаж гэдгийг тайлбарлана уу:

Хөтөлбөр хэрэгжихээс өмнө бусад тариаланчид ментортой цахим сүлжээгээр болон шууд холбогдон зөвлөгөө, мэдээлэл авч байсан. Олон улсын байгууллагын санхүүгийн дэмжлэгээр дамжуулан менторшип хөтөлбөрт илүү олон тариаланчид оролцох боломжтой болсон. Цаашид орон нутгийн удирдлага сургалтыг зохион байгуулах боломжтойгоос гадна ментор цахим сүлжээ болон сургалтын төв байгуулах замаар тус хөтөлбөрийг хувиараа хийх боломжтой. Тус хөтөлбөрт хамрагдахыг хүссэн хүмүүсийн тоо аажмаар нэмэгдэж байна.

6.4 Арга барилын тогтвортой/давуу тал/боломжууд

Газар ашиглагчдын тодорхойлсон давуу тал/боломжууд
Менторшип хөтөлбөр нь Хамгааллын газар тариалан эрхэлж буй тариаланчдын суурь мэдлэгийг сайжруулах замаар тэднийг дэмжих бөгөөд ялангуяа газар тариалангийн салбарын ирээдүй болсон залуу тариаланчдыг хамруулдаг.
Залуу тариаланчид Хамгааллын газар тариалангийн тухай мэдээллийг цаг алдалгүй авч хурдан суралцах боломжтойгоос гадна бодит туршлага хуримтлуулсан ментортой шууд холбогдон зөвлөгөө, зааварчилгаа авах нөхцөл бүрдсэн.
Бага зардлаар илүү олон хүмүүст мэдлэгийг түгээх боломжтой.
Арга барилаар дамжуулан тариаланчид хоорондын холбоо харилцаа, байгууллага хоорондын хамтын ажиллагаа сайжирч байгаа. Хурал, уулзалт, талбайн сургалтаар дамжуулан тулгарч буй асуудал, амжилт, ололтоо хэлэлцэж, туршлагаа хуваалцдаг.

Эмхэтгэгч, бусад мэдээлэл өгсөн хүмүүсийн өнцгөөс тодорхойлсон давуу тал/боломжууд
Хамгааллын газар тариаланг хэрэгжүүлж буй залуу тариаланчдыг сургах хурдан арга зам.
Оролцогчид цахим сүлжээгээр дамжуулан мэдлэг, туршлагаа бусадтайгаа шуурхай хуваалцах, ментортой шууд холбогдох боломжтой.
Хамгааллын газар тариаланг хэрэгжүүлсэн туршлагатай хүнээс түүнийг суралцах, ойлгох боломжтой. Хамгааллын газар тариалан нь хүрээлэн буй орчны тогтвортой байдлыг хангадаг тул тариаланчид хэрэгжүүлэх хүсэл эрмэлзэлтэй.
Тус хөтөлбөр нь өөр өөр туршлага, шийдлүүдийг хуваалцсаны үндсэн дээр асуудлыг багаараа шийдвэрлэх боломжийг олгодог.

6.5 Арга барилын дутагдалтай/сул тал/аюул болон тэдгээрийн хэрхэн даван туулах арга замууд

Газар ашиглагч нарын тодорхойлсон сул тал/ дутагдал/ эрсдэл	Тэдгээрийг хэрхэн даван туулах вэ?
Сургалтыг өргөн хүрээг хамруулан зохион байгуулахын тулд санхүүгийн дэмжлэг шаардлагатай.	Олон улсын байгууллага болон төслүүд зэрэг бусад эх үүсвэрүүдээс санхүүгийн дэмжлэг авах
Хамгааллын газар тариаланг хэрэгжүүлэхэд тариаланчид өөрсдийн машин, техникээ технологит тохируулан өөрчлөх шаардлагатай тулгарах бөгөөд энэ нь өндөр өртөгтэй байдаг.	Газрын тогтвортой ашиглалтыг дэмжсэн хөнгөлөлттэй зээлүүд байх бөгөөд тариаланчид энэ төрлийн зээлийг авах боломжтой.

Эмхэтгэгч, бусад мэдээлэл өгсөн хүмүүсийн өнцгөөс тодорхойлсон сул тал/ дутагдал/ эрсдэл	Тэдгээрийг хэрхэн даван туулах вэ?
Танхим болон талбайн сургалтыг зохион байгуулахад тодорхой хэмжээний санхүүжилт шаардлагатай. Санхүүгийн дэмжлэггүйгээр менторшип хөтөлбөр нь цаашид удаашрах боломжтой.	Санхүүгийн дэмжлэг олох эсвэл оролцогчид тус хөтөлбөрт төлбөр төлөх боломжтой.
Танхимын болон талбайн сургалтыг төлөвлөхөд зохицуулалт, ялангуяа тариаланчидтай холбогдох, мэдээ хүргэх шаардлагатай байдаг.	Орон нутгийн удирдлага болон тариаланчидтай нягт хамтран ажиллах
Одоогоор зөвхөн нэг ментор тариаланчдыг сургаж байна. Цаашид янз бүрийн туршлагатай менторын тоог нэмэгдүүлэх хэрэгтэй.	Хамгааллын газар тариалангийн чиглэлээр туршлагатай менторуудыг олох

7.1 Мэдээллийн эх үүсвэр/аргууд

7.3 Холбогдох мэдээллийн интернет дэх нээлттэй холбоосууд

Гарчиг/ тодорхойлолт:

Менторын хөтлөн явуулдаг Youtube суваг

URL:

https://www.youtube.com/@covercropmongolia9564

Гарчиг/ тодорхойлолт:

Цахим сүлжээнд туршлагаа хуваалцдаг Facebook хуудас

URL:

https://www.facebook.com/profile.php?id=100063508026054