Энэ мэдээлэл нь хуучирсан, идэвхигүй хувилбар. Одоогийн хувилбар руу шилжих.
Технологиуд
Идэвхигүй

Мониторинг состояния пастбищ (ИСЦАУЗР) [Киргизстан]

  • Шинийг нээх:
  • Шинэчлэх:
  • Эмхэтгэгч:
  • Хянан тохиолдуулагч:
  • Хянагч:

Кыргызстан – Инициатива стран Центральной Азии по управлению земельными ресурсами. (CACILM/ИСЦАУЗР)

technologies_1137 - Киргизстан

Бүрэн байдал: 80%

1. Ерөнхий мэдээлэл

1.2 Технологийг үнэлэх, баримтжуулах ажилд хамаарах мэдээлэл өгсөн хүмүүс, байгууллагуудын холбоо барих мэдээлэл

Мэдээлэл өгсөн хүн (с)

ГТМ мэргэжилтэн:
ГТМ мэргэжилтэн:

Киргизстан

ГТМ мэргэжилтэн:

Герман

Технологи баримтжуулах/үнэлэх ажилд дэмжлэг үзүүлсэн байгууллага(ууд)-ын нэр (шаардлагатай бол)
CAMP - Central Asian Mountain Partnership (CAMP - Central Asian Mountain Partnership) - Киргизстан

1.3 ВОКАТ-аар баримтжуулсан өгөгдлийг ашиглахтай холбоотой нөхцөл

Мэдээллийг хэзээ (газар дээр нь) цуглуулсан бэ?

13/02/2013

Эмхэтгэгч болон гол мэдээлэгч хүн(хүмүүс) WOCAT аргачлалаар баримтжуулсан мэдээллийг ашиглахтай холбоотой нөхцлийг хүлээн зөвшөөрсөн:

Тийм

2. ГТМ Технологийн тодорхойлолт

2.1 Технологийн товч тодорхойлолт

Технологийн тодорхойлолт:

Мониторинг состояния пастбищ

2.2 Технологийн дэлгэрэнгүй тодорхойлолт

Тодорхойлолт:

Мониторинг пастбищ является одним из полномочий Пастбищного комитета, как основа для разработки плана использования пастбищ. Это новая работа для Пастбищных комитетов требует специальных знаний, поэтому была разработана простоя методика оценки состояния пастбищ.

Методика проведения мониторинга пастбищ.
1. Выбрать участок (положить рамку площадью 1м2) для определения урожайности, отметить координаты расположения выбранного участка на карте с помощью GPS.
2. Указать название участка и информацию о состоянии пастбища (эрозия, засоление почвы и др.).
3. Сфотографировать участок, что дает возможность для визуального сравнения развития растительности в течение года.
4. Оценить растительный покров внутри рамки и измерить высоту растительности линейкой. Определить виды растений в квадрате и разделить их на поедаемые и непоедаемые. Разложить растения по мешочкам, написать заметки о месте изъятия растений и указать дату изъятия (использовать карандаш).
5. Определить урожайность обследуемых кормовых угодий укосным методом: скашивается трава с 1 м2 (с 5-ти кратной повторностью). Высота скашивания на сенокосах 7-8 см, на низкотравных – 4-6 см, на высокотравных пастбищах – 6-7 см. Передвижение рамки последовательно по диагонали на 5м от угла каждой контрольной точки.
6. Взвесить пробы в сыром виде и после сушки с разделением на поедаемые и непоедаемые.
7. Вычислить урожайность для каждого типа пастбищ.
(в рамках ИСЦАУЗР)

Purpose of the Technology: Своевременное выявление изменений состояния и урожайности пастбищ под воздействием как антропогенных, так и климатических факторов, их оценка, с целью предупреждения и устранения негативных процессов.

Establishment / maintenance activities and inputs: Специалисты САМР Алатоо совместно с Институтом «Кыргызгопрозем» разработали фермерский метод оценки продуктивности пастбищ и провели обучающий семинар «Мониторинг пастбищ». В настоящее время в каждом А/О пилотной территории имеется ответственный за проведения мониторинга пастбищ. Полученные данные обновляются, сравниваются и привязываются к погодным условиям (температура, осадки).

Natural / human environment: Нарынская область расположена на высоте 1800-4500 над уровнем моря. Годовое количество осадков - 200-500 мм в летнее время (апрель-октябрь) и 100-200 мм в зимнее время (март-ноябрь). Население традиционно занимается животноводством. Пастбищная растительность богата разнообразием. Высотные пояса, разнообразие почвенно-климатических условий и обособленность региональных географических районов обуславливают разнообразие типов растительности пастбищ и сенокосов. Они отличаются по видовому составу и структуре травостоя, по урожайности и качеству кормов.

2.3 Технологийн гэрэл зураг

2.5 Энэ үнэлгээнд хамрагдсан технологийг хэрэгжүүлсэн улс орон/ бүс нутаг/ байршил

Улс:

Киргизстан

Улс/аймаг/сум:

Кыргызстан

Байршлын дэлгэрэнгүй тодорхойлолт:

Нарынская область, Нарынский район, аильные округа - Жергетал, Минбулак и Онарча

2.6 Хэрэгжсэн хугацаа

Байгуулсан тодорхой оныг мэдэхгүй бол баримжаа хугацааг тодорхойл:
  • <10 жилийн өмнө (саяхны)

2.7 Технологийн танилцуулга

Технологийг хэрхэн нэвтрүүлснийг тодорхойл:
  • Гадны төсөл/хөтөлбөрийн дэмжлэгтэйгээр

3. ГТМ технологийн ангилал

3.1 Технологийн үндсэн зорилго (ууд)

  • газрын доройтлыг бууруулах, сэргийлэх, нөхөн сэргээх

3.2 Технологи нэвтрүүлсэн газрын одоогийн газар ашиглалтын хэлбэр(үүд)

Бэлчээрийн газар

Бэлчээрийн газар

Бэлчээрийн мал аж ахуйн газар:
  • Хагас нүүдлийн/ бэлчээрийн мал аж ахуй
Холимог (тариалан/бэлчээр/мод), үүнд. ХАА-н ойжуулалт

Холимог (тариалан/бэлчээр/мод), үүнд. ХАА-н ойжуулалт

  • Агро-пасторализм
Тайлбар:

Major land use problems (compiler’s opinion): - Отсутствие финансирования мониторинга пастбищ, которое проводил институт Кыргызгипрозем, привело к тому, что не оценено состояние пастбищ в последние 20 лет, соответственно, не принимались адекватные меры по предотвращению их деградации
- Пастбищные комитеты не умеют проводить мониторинг состояния пастбищ, ответственность за проведение которого возложена на них согласно Закону КР «О пастбищах»;
- Применение описываемой технологии даст возможность адекватной оценке состояния пастбищ и принятию мер по недопущению деградации пастбищных экосистем.

Semi-nomadism / pastoralism: Летом отгоняют на высокогорные пастбища.

Mixed: (eg agro-pastoralism, silvo-pastoralism): Осенью после уборки урожая, поля используются как пастбища.

Constraints of mines and extractive industries

Constraints of recreation

3.3 Газар ашиглалтын тухай нэмэлт мэдээлэл

Технологи хэрэгжүүлсэн газрын усан хангамж:
  • Байгалийн усалгаатай
Жилд ургамал ургах улирлын тоо:
  • 1
Тодорхойлно уу:

Longest growing period in days: 159

Longest growing period from month to month: Май-Сентябрь

Малын нягт (шаардлагатай бол):

10-25 УГ/км2

3.4 Технологи ГТМ-ийн аль бүлэгт хамаарах вэ

  • Бэлчээрийн мал аж ахуй ба бэлчээрийн газрын менежмент

3.5 Технологийн хамрах талбай

Технологи өргөн дэлгэрсэн эсхийг тодорхойл:
  • газар дээр жигд тархсан
Технологи газар нутгийн хэмжээнд жигд тархсан бол түүний эзлэх талбайг дундажаар тооцож тэмдэглэ:
  • 10-100 км2
Тайлбар:

Данная технология обслуживает 90688 га весенних/осенних пастбищ и 85752 га летних пастибищ

3.6 Технологийг бүрдүүлэх ГТМ арга хэмжээ

Менежментийн арга хэмжээ

Менежментийн арга хэмжээ

  • М2: Ашиглалтын менежмент/эрчимийг өөрчлөх
  • M3: Байгаль ба нийгмийн орчинд тохируулан зохион байгуулах
Тайлбар:

Main measures: management measures

3.7 Технологид харгалзах газрын доройтлын төрөл

биологийн доройтол

биологийн доройтол

  • Bc: Ургамлан нөмрөг багасах
  • Bq: биомасс буурах
  • Bs: Ургамлын чанар, төрөл зүйл, олон янз байдал буурах
Тайлбар:

Main type of degradation addressed: Бр (Bc): уменьшение растительного покрова, Бк (Bq): уменьшение количества / биомассы, Бв (Bs): качественный и видовой состав /снижение разнообразия

Main causes of degradation: чрезмерный выпас (Увеличение поголовья скота привело к деградации пастбищ), интенсивная эксплуатация населением (Интенсивное использование доступных пастбищ привело к их наибольшей деградации)

Secondary causes of degradation: управление землеи (Не было ответственного за управление пастбищами, а если и были, то не выполняли свои функции), изменение температуры (Изменение климата (наблюдается уменьшение осадков в вегетационный период и увеличение температуры) также влияет на состояние пастбищ)

3.8 Газрын доройтлоос урьдчилан сэргийлэх, сааруулах ба нөхөн сэргээх

Газрын доройтолтой холбоотойгоор Технологи ямар зорилго тавьсан болохыг тодорхойл:
  • газрын доройтлоос урьдчилан сэргийлэх
  • Газрын доройтлыг бууруулах
Тайлбар:

Secondary goals: prevention of land degradation, mitigation / reduction of land degradation, rehabilitation / reclamation of denuded land

4. Техникийн нөхцөл, хэрэгжүүлсэн үйл ажиллагаа, материал ба зардал

4.1 Технологийн техник зураг

Зохиогч:

Штефани Бусслер, г. Бишкек, переулок Уфимский, 3

4.2 Техникийн үзүүлэлт/ техникийн зургийн тайлбар

Пример расчета емкость пастбищного участка

Date: 2010.04.20

Technical knowledge required for field staff / advisors: высокий (Необходимо знать методику проведения мониторинга пастбищ и пастбищную растительность)

Technical knowledge required for land users: средний (Должен знать поедаемые и непоедаемые растения)

Main technical functions: сбор воды / повышение водоснабжения

Secondary technical functions: улучшение земляного покрова

Change of land use type: Результаты мониторинга пастбищ дают возможность оценить их состояние и принять меры по снижению нагрузки на пастбища, где наблюдается перегрузка

Change of land use practices / intensity level: Перераспределние скота на пастбищных участках в зависимости от состояния пастбищ частично изменило существующую схему выпаса

4.3 Материал болон зардалд хамаарах ерөнхий мэдээлэл

бусад/үндэсний мөнгөн нэгж (тодорхойл):

сом

Ам.доллар ба үндэсний мөнгөн нэгж хоорондын хөрвөх үнийг тодорхойл (шаардлагатай бол): 1 USD =:

47.0

Хөлсний ажилчны нэг өдрийн цалингийн хэмжээг тодорхойлно уу:

11.00

4.4 Бий болгох үйл ажиллагаа

Үйл ажиллагаа Арга хэмжээний төрөл Хугацаа
1. Приобретение необходимых инструментов для мониторинга пастбищ Менежментийн Весна

4.5 Бий болгоход шаардагдсан зардал, хөрөнгийн өртөг

Тайлбар:

Duration of establishment phase: 0.1 month(s)

4.6 Арчилгаа/ урсгал үйл ажиллагаа

Үйл ажиллагаа Арга хэмжээний төрөл Хугацаа/ давтамж
1. Пастбищный комитет проводит оценку весенних пастбищ (90688га) на 22 мониторинговых пунктах Менежментийн Весна
2. Пастбищный комитет проводит оценку летних пастбищ (85752 га) на 31 мониторинговых пунктах Менежментийн Лето
3. Пастбищный комитета проводит оценку осенних пастбищ (90688) на 22 мониторинговых пунктах осень Менежментийн Осень
4. Расчет урожайности и емкости пастбищ с помощью 305 взвешиваний Менежментийн
5. Внесение поправок в карты емкости пастбищ (100 участков пастбищ) Менежментийн

4.7 Арчилгаа/урсгал ажилд шаардагдсан зардал, хөрөнгийн өртөг (нэг жилд)

Тайлбар:

Machinery/ tools: Транспорт для того(можно лощадью), веревка длиной 5 м, мешки для растений, компас, GPS, фотоаппарат, весы, линейка,рамка 1м², бумага белая формата А4, толстый маркер, бланки для протокола, материал для обозначения контрольной точки

Доступ к мониторинговым точкам, закупка материалов необходимых для проведения мониторинга, оплата труда Пастбищного комитета. Данная сумма указана на конец 2011 года.

4.8 Зардалд нөлөөлж байгаа хамгийн чухал хүчин зүйл

Өртөг, зардалд нөлөөлөх гол хүчин зүйл:

На затраты влияет общая площадь пастбищ айыльного округа, выбор мониторинговых точек, их отдаленность от села, доступность (в основном в горах), наличие и состояние горных дорог и мостов, разнообразие типов растительности.

5. Байгаль ба нийгмийн нөхцөл

5.1 Уур амьсгал

Жилийн нийлбэр хур тундас
  • < 250 мм
  • 251-500 мм
  • 501-750 мм
  • 751-1,000 мм
  • 1,001-1,500 мм
  • 1,501-2,000 мм
  • 2,001-3,000 мм
  • 3,001-4,000 мм
  • > 4,000 мм
Агро-уур амьсгалын бүс
  • хагас хуурай

Thermal climate class: temperate. Умеренная зона с ясно выраженными четырьмя сезонами.

5.2 Гадаргын хэлбэр

Дундаж налуу:
  • хавтгай (0-2 %)
  • бага зэрэг налуу (3-5 %)
  • дунд зэрэг налуу (6-10 % )
  • хэвгий (11-15 %)
  • налуу (16-30 %)
  • их налуу (31-60 % )
  • эгц налуу (>60 %)
Гадаргын хэлбэр:
  • тэгш өндөрлөг / тал
  • нуруу
  • уулын энгэр
  • дов толгод
  • бэл
  • хөндий
Өндрийн бүслүүр:
  • 0-100 д.т.д. м.
  • 101-500 д.т.д. м.
  • 501-1,000 д.т.д м.
  • 1,001-1,500 д.т.д м.
  • 1,501-2,000 д.т.д м.
  • 2,001-2,500 д.т.д. м.
  • 2,501-3,000 д.т.д. м.
  • 3,001-4,000 д.т.д м.
  • > 4,000 д.т.д. м.

5.3 Хөрс

Хөрсний дундаж зузаан:
  • маш нимгэн (0-20 см)
  • нимгэн (21-50 см)
  • дунд зэрэг зузаан (51-80 см)
  • зузаан (81-120 cм)
  • маш зузаан (>120 cм)
Хөрсний бүтэц (өнгөн хөрс):
  • дундаж (элсэнцэр, шавранцар)
Өнгөн хөрсөнд агуулагдах ялзмаг:
  • их (>3 %)

5.4 Усны хүртээмж ба чанар

Гүний усны түвшин:

5-50 м

Гадаргын усны хүртээмж:

дунд зэрэг

Усны чанар (цэвэршүүлээгүй):

сайн чанарын ундны ус

5.5 Биологийн олон янз байдал

Зүйлийн олон янз байдал:
  • дунд зэрэг

5.6 Технологи нэвтрүүлсэн газар ашиглагчдын тухай мэдээлэл

Үйлдвэрлэлийн системийн зах зээлийн чиг баримжаа:
  • амь зуух арга хэлбэрийн (өөрийгөө хангах)
Бусад эх үүсвэрээс олох орлого:
  • Нийт орлогын 10 %-иас доош
Чинээлэг байдлын түвшин:
  • ядуу
  • дундаж
Хувь хүн эсвэл бүлэг:
  • бүлэг / олон нийтийн
Хүйс:
  • эмэгтэй
  • эрэгтэй
Газар ашиглагчдын бусад шинж чанарыг тодорхойл:

Difference in the involvement of women and men: Пастбищные комитеты представлены, в основном, мужчинами. Исторически сложилось так, что скотом в домашнем хозяйстве в основном занимаются мужчины и это не связано с дискриминацией прав женщин.

Population density: < 10 persons/km2

Annual population growth: 1% - 2%

5% of the land users are rich and own 10% of the land.
75% of the land users are average wealthy and own 80% of the land.
80% of the land users are poor and own 10% of the land.

Off-farm income specification: Данный процент характерен для абсолютного большинства сообществ. Применение технологии отразится на всех сообществах одинаково

5.7 Технологи нэвтрүүлсэн газар ашиглагчийн өмчилж буй, эзэмшиж буй, түрээсэлж буй эсвэл ашиглаж буй (ашиглах эрх) газрын талбай

  • < 0.5 га
  • 0.5-1 га
  • 1-2 га
  • 2-5 га
  • 5-15 га
  • 15-50 га
  • 50-100 га
  • 100-500 га
  • 500-1,000 га
  • 1,000-10,000 га
  • > 10,000 га

5.8 Газар эзэмшил, газар ашиглах эрх, ус ашиглах эрх

Газар өмчлөл:
  • төрийн
Газар ашиглах эрх:
  • нэгдлийн хэлбэрээр (зохион байгуулалттай)
  • хувь хүн
Ус ашиглах эрх:
  • түрээсийн хэлбэрээр

5.9 Дэд бүтэц, үйлчилгээний хүртээмж

эрүүл мэнд:
  • ядуу
  • дунд зэргийн
  • сайн
боловсрол:
  • ядуу
  • дунд зэргийн
  • сайн
техник зөвлөгөө:
  • ядуу
  • дунд зэргийн
  • сайн
хөдөлмөр эрхлэлт (жишээ нь, ХАА-аас өөр):
  • ядуу
  • дунд зэргийн
  • сайн
зах зээл:
  • ядуу
  • дунд зэргийн
  • сайн
эрчим хүчний хангамж:
  • ядуу
  • дунд зэргийн
  • сайн
зам тээвэр:
  • ядуу
  • дунд зэргийн
  • сайн
усан хангамж ба ариутгал:
  • ядуу
  • дунд зэргийн
  • сайн
санхүүгийн үйлчилгээ:
  • ядуу
  • дунд зэргийн
  • сайн

6. Үр нөлөө ба дүгнэлт

6.1 Технологийн талбайд үзүүлсэн нөлөө

Нийгэм-эдийн засгийн үр нөлөө

Үйлдвэрлэл

тэжээл үйлдвэрлэл

буурсан
нэмэгдсэн

тэжээлийн чанар

буурсан
нэмэгдсэн

малын бүтээмж

буурсан
нэмэгдсэн

газрын менежмент

саад учирсан
хялбаршсан
Орлого, зарлага

тухайн аж ахуйн орлого

буурсан
нэмэгдсэн

Нийгэм-соёлын үр нөлөө

олон нийтийн институц

суларсан
бэхжсэн

ГТМ/ газрын доройтлын мэдлэг

буурсан
сайжирсан

маргааныг шийдвэрлэх

муудсан
сайжирсан

Экологийн үр нөлөө

Биологийн олон янз байдал: ургамал, амьтан

газрын дээрхи / доорхи карбон

буурсан
нэмэгдсэн

ургамлын төрөл, зүйл

буурсан
нэмэгдсэн

амьдрах орчны олон янз байдал

буурсан
нэмэгдсэн
Экологийн бусад үр нөлөө

6.3 Технологийн уур амьсгалын өөрчлөлт, цаг агаарын гамшигт үзэгдэлд өртөх байдал ба эмзэг байдал (газар ашиглагчийн бодлоор)

Уур амьсгалын аажим өөрчлөлт

Уур амьсгалын аажим өөрчлөлт
Улирал Уур амьсгалын өөрчлөлт/экстрим үзэгдлийн төрөл Технологи түүний нөлөөг хэрхэн бууруулж байна?
жилийн дундаж температур Өсөлт сайн

Уур амьсгалаас хамаарах аюул (гамшиг)

Цаг уурын гамшигт үзэгдэл
Технологи түүний нөлөөг хэрхэн бууруулж байна?
орон нутгийн аадар бороо муу
орон нутгийн салхин шуурга муу
Уур амьсгалын гамшиг
Технологи түүний нөлөөг хэрхэн бууруулж байна?
ган гачиг сайн
Усзүйн гамшиг
Технологи түүний нөлөөг хэрхэн бууруулж байна?
усны үер (гол) муу

Уур амьсгалд хамаарах бусад үр дагавар

Уур амьсгалд хамаарах бусад үр дагавар
Технологи түүний нөлөөг хэрхэн бууруулж байна?
цргалтын хугацаа багасах сайн

6.4 Өртөг ба ашгийн шинжилгээ

Бий болгох зардалтай харьцуулахад ямар ашиг өгсөн бэ (газар ашиглагчийн бодлоор)?
Богино хугацаанд эргэн төлөгдөх байдал:

бага зэрэг эерэг

Урт хугацаанд эргэн төлөгдөх байдал:

маш эерэг

Арчилгаа/урсгал зардалтай харьцуулахад ямар ашиг өгсөн бэ (газар ашиглагчийн бодлоор)?
Богино хугацаанд эргэн төлөгдөх байдал:

бага зэрэг эерэг

Урт хугацаанд эргэн төлөгдөх байдал:

эерэг

Тайлбар:

Внедряемые мероприятия по ротации пастбищ принесут доходы в долгосрочной перспективе. Сбалансированный выпас скота по сезонам позволит сохранить пастбища для будущих поколений.

6.5 Технологи нэвтрүүлэлт

Тайлбар:

Comments on acceptance with external material support: Пастбищные комитеты трех аиыльных округов (всего в Кыргызстане 456 аыльных аильных округов) использовали данный подход при технической поддержке проекта, финансируемого GIZ. Но они являются показательными для других пастбищных комитетов и многие обращаются к ним за консультациями и обучением.

Comments on spontaneous adoption: Из-за того, что данный подход является новым для пастбищепользователей, этим занимался государственный институт, и они не умеют это делать еще. а также он не приносит быстрого дохода многие не осознают необходимость его использования.

There is a strong trend towards spontaneous adoption of the Technology

Comments on adoption trend: После обучения Пастбищных комитетов этот подход будет использоваться всеми аильными округами, так как разработка плана использования пастбищ является их функцией.

6.7 Технологийн давуу тал/боломжууд

Газар ашиглагчдын тодорхойлсон давуу тал/боломжууд
Упитанность животных повышается за счет сохранения и повышения продуктивности пастбищ, т.к. при выпасе будет учитываться емкость пастбищ.

How can they be sustained / enhanced? С момента, когда все Пастбищные комитеты будут способны разрабатывать планы выпаса скота, а пастбищепользователи будут ему следовать.
Эмхэтгэгч, бусад мэдээлэл өгсөн хүмүүсийн өнцгөөс тодорхойлсон давуу тал/боломжууд
Ежегодный мониторинг пастбищ позволит проследить динамику состояния и урожайности пастбищ и позволит планировать их использование.

How can they be sustained / enhanced? Проведение мониторинга пастбищ - функциональная обязанность Пастбищных комитетов. Их необходимо обучить проведению мониторинга.

6.8 Технологийн дутагдалтай/сул тал/аюул болон тэдгээрийг хэрхэн даван туулах арга зам

Газар ашиглагч нарын тодорхойлсон сул тал/ дутагдал/ эрсдэл Тэдгээрийг хэрхэн даван туулах вэ?
Многие Пастбищные комитеты не видят необходимости в проведении мониторинга пастбищ. Повышение информированности Пастбищных комитетов о необходимости и преимуществах проведения такой работы.
Эмхэтгэгч, бусад мэдээлэл өгсөн хүмүүсийн өнцгөөс тодорхойлсон сул тал/ дутагдал/ эрсдэл Тэдгээрийг хэрхэн даван туулах вэ?
Необходимо иметь определенные навыки и знания для проведения мониторинга пастбищ. Проведение для Пастбищных комитетов обучающих семинаров по мониторингу состояния пастбищ.
Новая децентрализованная система управления пастбищами внедряется в стране с 2009 года в условиях политической нестабильности, поэтому пастбищепользователи не информированы об ее деталях. Повышение осведомленности пастбищепользователей и государственных служащих.
Особенности местного менталитета – отношение к пастбищам как природному нескончаемому дару в сочетании с утратой традиционного бережного отношения к пастбищам за годы государственной независимости. Возрождение традиционных знаний и навыков.

7. Ном зүй ба холбоосууд

7.2 Ном, хэвлэлийн ишлэл

Гарчиг, зохиогч, он, ISBN:

Отчеты и протоколы семинара «ОФ САМР-Алатоо»

Хаанаас авч болох вэ? Зардал?

Офис ОФ САМР-Алатоо

Гарчиг, зохиогч, он, ISBN:

Отчеты и протоколы семинара «ОФ САМР-Алатоо»

Хаанаас авч болох вэ? Зардал?

Офис ОФ САМР-Алатоо

Гарчиг, зохиогч, он, ISBN:

Отчеты и протоколы семинара «ОФ САМР-Алатоо»

Хаанаас авч болох вэ? Зардал?

Офис ОФ САМР-Алатоо

Холбоос ба модулууд

Бүгдийг дэлгэх Бүгдийг хаах

Модулууд