Технологиуд

Deepening the channels supplying water to lakes and ponds [Мали]

Surcreusement des canaux d’alimentation en eau des lacs et des mares (French)

technologies_1635 - Мали

Бүрэн байдал: 80%

1. Ерөнхий мэдээлэл

1.2 Технологийг үнэлэх, баримтжуулах ажилд хамаарах мэдээлэл өгсөн хүмүүс, байгууллагуудын холбоо барих мэдээлэл

Мэдээлэл өгсөн хүн (с)

ГТМ мэргэжилтэн:
ГТМ мэргэжилтэн:

Coulibaly Bakary Sékou

IFAD

Мали

ГТМ мэргэжилтэн:

Nadio Mamadou

National Coordinator for IFAD In- Country Programmes

Мали

Технологи баримтжуулах/үнэлэх ажилд дэмжлэг үзүүлсэн төслийн нэр (шаардлагатай бол)
Manual of Good Practices in Small Scale Irrigation in the Sahel (GIZ )
Технологи баримтжуулах/үнэлэх ажилд дэмжлэг үзүүлсэн байгууллага(ууд)-ын нэр (шаардлагатай бол)
Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GIZ) GmbH (GIZ) - Герман

1.3 ВОКАТ-аар баримтжуулсан өгөгдлийг ашиглахтай холбоотой нөхцөл

Эмхэтгэгч болон гол мэдээлэгч хүн(хүмүүс) WOCAT аргачлалаар баримтжуулсан мэдээллийг ашиглахтай холбоотой нөхцлийг хүлээн зөвшөөрсөн:

Тийм

1.4 Технологи тогтвортой гэдгийг баталгаажуулах

Энэ технологийг газрын доройтлыг бууруулж, газрын тогтвортой менежментийг хангахад тохиромжтой гэж үзэж болох уу?

Үгүй

2. ГТМ Технологийн тодорхойлолт

2.1 Технологийн товч тодорхойлолт

Технологийн тодорхойлолт:

The deepening of the channels has made it possible to control pond and lake recharge, optimise yields and crop growing, and increase the area under cultivation.

2.2 Технологийн дэлгэрэнгүй тодорхойлолт

Тодорхойлолт:

The water for the lakes and ponds in the lakeland area (‘zone lacustre’) alongside the Niger River is supplied when the Niger is in spate by means of a system of natural channels. As the water height of the annual flood wave of the Niger has decreased, some lakes and ponds receive little water. The disadvantages of this natural system are: the loss of harvests due to the flooding of fields before the crops have time to mature, and the rapid retreat of waters that inhibits the capillary effect across large areas.
In relation to the building of control structures and the deepening of channels supplying water to ponds and lakes, the projects main objectives are to: restore water supplies to the lakes and ponds previously fed by the Niger River; regularise water supplies to the ponds and lakes; increase the area under cultivation; restart the growing of flood recession crops and other activities in the areas around ponds and lakes; restore the environment and biodiversity around ponds and lakes; raise the water table around the ponds and lakes.

The deepening of the channels has made it possible to recharge lake and pond basins. It is the reason why we are now seeing the resumption of farming, market gardening, animal husbandry and fishing around the lakes and ponds. By building control structures and large dykes it is possible to control pond and lake recharge, optimise yields and crop growing, and increase the area under cultivation. There is a diversification of production and incomes through the farming of small family units and market gardening plots in the lake and pond areas. The installation of bridge crossings with causeways running across marshlands have helped to open up the area and, as such, facilitate the transport of farm produce, the provisioning of local communities and the circulation of road traffic. The development of the dual road/ferry scheme (the Saraféré-Niafunké road and 40-tonne motor ferry) has revived an economic and human activity that was dying out due to extremely high levels of male outmigration, which left women running households and highly vulnerable.

The stages of initiating, planning and implementing works and installations are based on the studies (soil, topographical and socio-economic) carried out by a consultancy and private company recruited through a tender process to deliver the works according to a well-defined timetable. An oversight and control office undertakes the monitoring and control of works quality and the meeting of agreed deadlines.
In principle, works are carried out during low-water periods when most of the floodplains are dry. The swampy nature of the area makes any intervention in the rainy season impossible. Furthermore, the planning of activities must respect the constraints imposed by nature. The Dabi installation on Lake Takadji is a good example of the application of technical standards.
The application and modus operandi of this good practice involve the following: the water inlets for the lake and pond basins alongside the Niger River are reopened by deepening the feeder channels; the high waters of the Niger River feed the ponds and lakes; water supply is controlled using a cement structure fitted with gates to prevent: the water flow from reversing when the Niger’s water levels are low, water flowing into the ponds and lakes before harvesting is complete; flood gauges to measure annual high water levels.
Various actors are involved in delivering this practice. Their roles are as follows: Beneficiaries are not required to participate in works delivered by contractors (works involving large pond and lakes), but they take charge of the development of VIS plots with support from the World Food Programme (WFP) in the form of supplies. External support from the project/programme finances the installation of facilities, the pump units and the first season’s inputs. Consultancies undertake feasibility studies, produce project specifications and plans, and carry out the monitoring and oversight of works. Local authorities, as a general rule, are involved in the planning of activities or, alternatively, make provision for activities in the PDESC. They also handle the upkeep and maintenance of installations.

2.3 Технологийн гэрэл зураг

2.5 Энэ үнэлгээнд хамрагдсан технологийг хэрэгжүүлсэн улс орон/ бүс нутаг/ байршил

Улс:

Мали

Улс/аймаг/сум:

Mali

Байршлын дэлгэрэнгүй тодорхойлолт:

Timbuktu Region; Niafunké, Diré and Goundam circles; communes of Soboundou, Soumpi, Tonka, Tindirma

Технологи өргөн дэлгэрсэн эсхийг тодорхойл:
  • газар дээр жигд тархсан
Технологи газар нутгийн хэмжээнд жигд тархсан бол түүний эзлэх талбайг тодорхойлно уу (км2-аар):

332.0

Тайлбар:

Total area covered by the SLM Technology is 332 km2.
In terms of the ponds and lakes, the following objectives were achieved:
Six large ponds were rehabilitated: Fati (13,000 hectares), Takadji (9,000 hectares) and Ganga (3,000 hectares), making a total of 25,000 hectares, Koboro (4,000 hectares), Kassoum-Soumpi (1,000 hectares), Billi I and Billi II (2,000 hectares), the Nounou-Diengo causeway on Lake Takadji (an additional 1,200 hectares), making a total of 8,200 hectares
Area involved: 33,200 hectares
Number of beneficiaries: 190,000 producers

2.6 Хэрэгжсэн хугацаа

Байгуулсан тодорхой оныг мэдэхгүй бол баримжаа хугацааг тодорхойл:
  • 10-50 жилийн өмнө

2.7 Технологийн танилцуулга

Технологийг хэрхэн нэвтрүүлснийг тодорхойл:
  • Гадны төсөл/хөтөлбөрийн дэмжлэгтэйгээр
Тайлбар (төслийн төрөл г.м.):

This good practice has been used for around 20 years (since 1990) in IFAD projects in the ‘zone lacustre’ (lake zone).

3. ГТМ технологийн ангилал

3.1 Технологийн үндсэн зорилго (ууд)

  • үйлдвэрлэлийг сайжруулах

3.2 Технологи нэвтрүүлсэн газрын одоогийн газар ашиглалтын хэлбэр(үүд)

Нэг газр нутгийн хэмжээнд хэрэгжих холимог газар ашиглалт:

Тийм

Газар ашиглалтын холимог тогтолцоог (тарилан/бэлчээр/ой мод) тодорхойл:
  • Агро-бэлчээр (тарилан-мал аж ахуйн хослуулсан тогтолцоог хамруулан ойлгоно)

Тариалангийн талбай

Тариалангийн талбай

  • Нэг наст үр тариа
Жилд ургамал ургах улирлын тоо:
  • 1
Тодорхойлно уу:

Longest growing period in days: 120, Longest growing period from month to month: August-November

Бэлчээрийн газар

Бэлчээрийн газар

Тайлбар:

Major land use problems (compiler’s opinion): the loss of harvests due to the flooding of fields before the crops have time to mature, and the rapid retreat of waters that inhibits the capillary effect across large areas
Livestock density: 1-10 LU /km2

3.4 Усан хангамж

Технологи хэрэгжүүлсэн газрын усан хангамж:
  • Байгалийн/усалгаатай арга хосолсон

3.5 Технологи ГТМ-ийн аль бүлэгт хамаарах вэ

  • Усжуулалтын менежмент (усан хангамж, ус зайлуулалт зэрэг.)
  • Усны урсац зохицуулах болон салаалах
  • гадаргын усны менежмент (булаг, гол, нуур, тэнгис гэх мэт)

3.6 Технологийг бүрдүүлэх ГТМ арга хэмжээ

Барилга байгууламжийн арга хэмжээ

Барилга байгууламжийн арга хэмжээ

  • S3: Шаталсан суваг, шуудуу, голдирол

3.7 Технологид харгалзах газрын доройтлын төрөл

усны доройтол

усны доройтол

  • Ha: Хуурайшилт
  • Hs: Гадаргын усны хэмжээ багасах
  • Hg: Гүний ус / уст үеийн усны түвшин өөрчлөгдөх
Тайлбар:

Main causes of degradation: over abstraction / excessive withdrawal of water (for irrigation, industry, etc.), change of seasonal rainfall

3.8 Газрын доройтлоос урьдчилан сэргийлэх, сааруулах ба нөхөн сэргээх

Газрын доройтолтой холбоотойгоор Технологи ямар зорилго тавьсан болохыг тодорхойл:
  • Хүчтэй доройтсон газрыг нөхөн сэргээх/ сайжруулах

4. Техникийн нөхцөл, хэрэгжүүлсэн үйл ажиллагаа, материал ба зардал

4.1 Технологийн техник зураг

Техник тодорхойлолт (техник зургийн тайлбар):

Map of the ZLDP/NKE intervention area, phases I and II

Technical knowledge required for field staff / advisors: high
Technical knowledge required for land users: low
Main technical functions: increase of groundwater level / recharge of groundwater, water harvesting / increase water supply, recharge lake and pond basins
Secondary technical functions: control of dispersed runoff: retain / trap, increase / maintain water stored in soil

4.2 Материал болон зардалд хамаарах ерөнхий мэдээлэл

бусад/үндэсний мөнгөн нэгж (тодорхойл):

CFA Franc

Хэрэв боломжтой бол үндэсний валютын Америк доллартай харьцах харьцааг бичнэ үү (тухайлбал, 1 ам.дол. = 79,9 Бразил реал): 1 ам.дол. =:

517.0

4.3 Бий болгох үйл ажиллагаа

Үйл ажиллагаа Хугацаа (улирал)
1. the water inlets for the lake and pond basins alongside the Niger River are reopened by deepening the feeder channels
2. the high waters of the Niger River feed the ponds and lakes
3. water supply is controlled using a cement structure fitted with gates to prevent: the water flow from reversing when the Niger’s water levels are low, water flowing into the ponds and lakes before harvesting is complete; flood gauges to measure annual high water levels.

4.4 Бий болгоход шаардагдсан зардал, хөрөнгийн өртөг

Зардлын нэр, төрөл Хэмжих нэгж Тоо хэмжээ Нэгжийн үнэ Зардал бүрийн нийт өртөг Нийт дүнгээс газар ашиглагчийн төлсөн %
Бусад total construction ha 1.0 580.0 580.0 100.0
Технологи бий болгох нийт үнэ өртөг 580.0
Технологи бий болгох нийт үнэ өртөг, ам.доллар 1.12

4.5 Арчилгаа/ урсгал үйл ажиллагаа

Үйл ажиллагаа Хугацаа/ давтамж
1. upkeep and maintenance of installations

4.7 Зардалд нөлөөлж байгаа хамгийн чухал хүчин зүйл

Өртөг, зардалд нөлөөлөх гол хүчин зүйл:

The average cost of large ponds is around 300,000 CFA francs per hectare (580 Dollar per hectare). The VIS installation works were conducted using a participatory approach. The project contributed 780,106 CFA francs towards the VIS installation, or 65%, whereas the farmers’ contribution was 429,079 CFA francs per hectare, or 35%.

5. Байгаль ба нийгмийн нөхцөл

5.1 Уур амьсгал

Жилийн нийлбэр хур тундас
  • < 250 мм
  • 251-500 мм
  • 501-750 мм
  • 751-1,000 мм
  • 1,001-1,500 мм
  • 1,501-2,000 мм
  • 2,001-3,000 мм
  • 3,001-4,000 мм
  • > 4,000 мм
Агро-уур амьсгалын бүс
  • хагас хуурай

Thermal climate class: tropics

5.2 Гадаргын хэлбэр

Дундаж налуу:
  • хавтгай (0-2 %)
  • бага зэрэг налуу (3-5 %)
  • дунд зэрэг налуу (6-10 % )
  • хэвгий (11-15 %)
  • налуу (16-30 %)
  • их налуу (31-60 % )
  • эгц налуу (>60 %)
Гадаргын хэлбэр:
  • тэгш өндөрлөг / тал
  • нуруу
  • уулын энгэр
  • дов толгод
  • бэл
  • хөндий
Өндрийн бүслүүр:
  • 0-100 д.т.д. м.
  • 101-500 д.т.д. м.
  • 501-1,000 д.т.д м.
  • 1,001-1,500 д.т.д м.
  • 1,501-2,000 д.т.д м.
  • 2,001-2,500 д.т.д. м.
  • 2,501-3,000 д.т.д. м.
  • 3,001-4,000 д.т.д м.
  • > 4,000 д.т.д. м.

5.3 Хөрс

Хөрсний дундаж зузаан:
  • маш нимгэн (0-20 см)
  • нимгэн (21-50 см)
  • дунд зэрэг зузаан (51-80 см)
  • зузаан (81-120 cм)
  • маш зузаан (>120 cм)
Хөрсний бүтэц (өнгөн хөрс):
  • дундаж (элсэнцэр, шавранцар)
  • нарийн /хүнд (шаварлаг)
Өнгөн хөрсөнд агуулагдах ялзмаг:
  • дунд (1-3 % )
  • бага (<1 % )

5.4 Усны хүртээмж ба чанар

Гүний усны түвшин:

5-50 м

Гадаргын усны хүртээмж:

дунд зэрэг

Усны чанар (цэвэршүүлээгүй):

зөвхөн газар тариалангийн зориулалтаар ашиглах (усалгаа)

5.5 Биологийн олон янз байдал

Зүйлийн олон янз байдал:
  • дунд зэрэг

5.6 Технологи нэвтрүүлсэн газар ашиглагчдын тухай мэдээлэл

Үйлдвэрлэлийн системийн зах зээлийн чиг баримжаа:
  • холимог (амьжиргаа ба худалдаанд)
Бусад эх үүсвэрээс олох орлого:
  • Нийт орлогын 10-50 %
Чинээлэг байдлын түвшин:
  • ядуу
  • дундаж
Механикжилтын түвшин:
  • гар ажил
Хүйс:
  • эрэгтэй
Газар ашиглагчдын бусад шинж чанарыг тодорхойл:

Population density: < 10 persons/km2
Annual population growth: 2% - 3%
10% of the land users are rich.
50% of the land users are average wealthy.
30% of the land users are poor.
10% of the land users are very poor.

5.7 Газар ашиглагчийн технологи нэвтрүүлсэн газрын дундаж талбайн хэмжээ

  • < 0.5 га
  • 0.5-1 га
  • 1-2 га
  • 2-5 га
  • 5-15 га
  • 15-50 га
  • 50-100 га
  • 100-500 га
  • 500-1,000 га
  • 1,000-10,000 га
  • > 10,000 га
Энэ талбай том, жижиг, дунд алинд хамаарах вэ (орон нутгийн нөхцөлд харгалзуулна уу)?
  • бага-хэмжээний

5.8 Газар эзэмшил, газар ашиглах эрх, ус ашиглах эрх

Тайлбар:

The irrigated land is allocated by the chief

5.9 Дэд бүтэц, үйлчилгээний хүртээмж

эрүүл мэнд:
  • ядуу
  • дунд зэргийн
  • сайн
боловсрол:
  • ядуу
  • дунд зэргийн
  • сайн
техник зөвлөгөө:
  • ядуу
  • дунд зэргийн
  • сайн
хөдөлмөр эрхлэлт (жишээ нь, ХАА-аас өөр):
  • ядуу
  • дунд зэргийн
  • сайн
зах зээл:
  • ядуу
  • дунд зэргийн
  • сайн
эрчим хүчний хангамж:
  • ядуу
  • дунд зэргийн
  • сайн
зам тээвэр:
  • ядуу
  • дунд зэргийн
  • сайн
усан хангамж ба ариутгал:
  • ядуу
  • дунд зэргийн
  • сайн
санхүүгийн үйлчилгээ:
  • ядуу
  • дунд зэргийн
  • сайн

6. Үр нөлөө ба дүгнэлт

6.1 Технологийн талбайд үзүүлсэн нөлөө

Нийгэм-эдийн засгийн үр нөлөө

Үйлдвэрлэл

газар тариалангийн үйлдвэрлэл

буурсан
нэмэгдсэн

бүтээмж буурах эрсдэл

Нэмэгдсэн
Буурсан

бүтээгдэхүүний олон янз хэлбэр

буурсан
нэмэгдсэн

үйлдвэрлэлийн газар

буурсан
нэмэгдсэн
Орлого, зарлага

тухайн аж ахуйн орлого

буурсан
нэмэгдсэн
Нийгэм-эдийн засгийн бусад үр нөлөө

development of new farming technologies

reduced
improved

facilitation of transport through the installation of bridges

reduced
improved

Нийгэм-соёлын үр нөлөө

хүнсний аюулгүй байдал/ өөрийн хэрэгцээг хангах

буурсан
сайжирсан

маргааныг шийдвэрлэх

муудсан
сайжирсан

contribution to human well-being

Тайлбар/ тодорхой дурьдах:

Increases in agro-sylvo-pastoral production, increases in local people’s incomes and standard of living. Rice production on a quarter-hectare VIS can increase family income by around 80% compared to traditional means of production involving 1.5 hectares of floating rice grown on the river. The percentage of households that are vulnerable to food insecurity has dropped from 20.4% in 1997 to 5.8% in 2006.

Экологийн үр нөлөө

Усны эргэлт/ илүүдэл

усны хэмжээ

буурсан
нэмэгдсэн

ус хураах / цуглуулах

буурсан
сайжирсан

гүний усны түвшин / уст давхарга

буурсан
урсац нэмэгдсэн
Хөрс

хөрсний чийг

буурсан
нэмэгдсэн
Биологийн олон янз байдал: ургамал, амьтан

амьдрах орчны олон янз байдал

буурсан
нэмэгдсэн
Экологийн бусад үр нөлөө

recharge of lakes and ponds

reduced
increased

6.2 Технологийн талбайн гадна үзүүлсэн үр нөлөө

Усны хүртээмж

буурсан
нэмэгдсэн

6.3 Технологийн уур амьсгалын өөрчлөлт, цаг агаарын гамшигт үзэгдэлд өртөх байдал ба эмзэг байдал (газар ашиглагчийн бодлоор)

Уур амьсгалын аажим өөрчлөлт

Уур амьсгалын аажим өөрчлөлт
Улирал Өсөх эсвэл буурах Технологи түүний нөлөөг хэрхэн бууруулж байна?
жилийн дундаж температур Өсөлт сайн

Уур амьсгалаас хамаарах аюул (гамшиг)

Цаг уурын гамшигт үзэгдэл
Технологи түүний нөлөөг хэрхэн бууруулж байна?
орон нутгийн аадар бороо сайн
орон нутгийн салхин шуурга сайн
Уур амьсгалын гамшиг
Технологи түүний нөлөөг хэрхэн бууруулж байна?
ган гачиг сайн
Усзүйн гамшиг
Технологи түүний нөлөөг хэрхэн бууруулж байна?
усны үер (гол) сайн

Уур амьсгалд хамаарах бусад үр дагавар

Уур амьсгалд хамаарах бусад үр дагавар
Технологи түүний нөлөөг хэрхэн бууруулж байна?
цргалтын хугацаа багасах сайн

6.4 Өртөг ба ашгийн шинжилгээ

Бий болгох зардалтай харьцуулахад ямар ашиг өгсөн бэ (газар ашиглагчийн бодлоор)?
Богино хугацаанд эргэн төлөгдөх байдал:

эерэг

Урт хугацаанд эргэн төлөгдөх байдал:

маш эерэг

Арчилгаа/урсгал зардалтай харьцуулахад ямар ашиг өгсөн бэ (газар ашиглагчийн бодлоор)?
Богино хугацаанд эргэн төлөгдөх байдал:

маш эерэг

Урт хугацаанд эргэн төлөгдөх байдал:

маш эерэг

6.5 Технологи нэвтрүүлэлт

Тайлбар:

The VIS installation works were conducted using a participatory approach. The project contributed 780'106 CFA francs towards the VIS installation, or 65%, whereas the farmers’ contribution was 429'079 CFA francs per hectare, or 35%.
In terms of the ponds and lakes, the following objectives were achieved: Six large ponds were rehabilitated: Fati (13,000 hectares), Takadji (9,000 hectares) and Ganga (3,000 hectares), making a total of 25,000 hectares, Koboro (4,000 hectares), Kassoum-Soumpi (1,000 hectares), Billi I and Billi II (2,000 hectares), the Nounou-Diengo causeway on Lake Takadji (an additional 1,200 hectares), making a total of 8,200 hectares, Area involved: 33,200 hectares, Number of beneficiaries: 190,000 producers

6.7 Технологийн давуу тал/боломжууд

Газар ашиглагчдын тодорхойлсон давуу тал/боломжууд
creates a favourable environment – restoration of the environment and biodiversity around lakes and ponds, the raising of the water table around ponds and lakes, increases in agro-sylvo-pastoral production, increases in local people’s incomes and standard of living
diversification of production and incomes through the farming of small family units and market gardening plots in the lake and pond areas
plantations growing around 100,000 plants have been developed over the lifetime of the project.
rice production on a quarter-hectare VIS can increase family income by around 80% compared to traditional means of production involving 1.5 hectares of floating
rice grown on the river.
Management councils for each lake are established. User agreements are drawn up to regulate the management of the scheme (lake or pond) and
local authorities are tasked with maintenance.
Эмхэтгэгч, бусад мэдээлэл өгсөн хүмүүсийн өнцгөөс тодорхойлсон давуу тал/боломжууд
The installation of water control schemes has led to increases in the size of areas under cultivation. In Lake Takadji’s case, the installation of a second facility opened up a further 1,200 hectares of land for farming. The number of farmers working the lakeland areas has risen from 6.8% in 1998 to 18.5% in 2006, which is due to the growth in land area developed under the scheme and the high concentrations of people living in these areas. This underlying trend in production systems translates as increased agricultural productivity on the ground: per-hectare productivity has grown by 3.8 tonnes over the last eight years in areas using the irrigation and flood recession systems.
Research carried out with the support of the project team has enabled the development of new farming technologies that have subsequently been provided to households (cropping patterns, improved crop varieties), thereby increasing yields and production.
the installation of bridge crossings with causeways running across marshlands have helped to open up the
area and facilitate the transport of farm produce, the provisioning of local communities and the circulation of road traffic
the percentage of households that are vulnerable to food insecurity has dropped from 20.4% in 1997 to 5.8% in 2006. The food security index has risen by 2.6 on a 25-point scale for all the households with access to the irrigation schemes.
migration dropped by 30% between 2001 and 2006.

6.8 Технологийн дутагдалтай/сул тал/аюул болон тэдгээрийг хэрхэн даван туулах арга зам

Эмхэтгэгч, бусад мэдээлэл өгсөн хүмүүсийн өнцгөөс тодорхойлсон сул тал/ дутагдал/ эрсдэл Тэдгээрийг хэрхэн даван туулах вэ?
Difficulties arising from the natural water supply system are: a) loss of harvests due to the flooding of fields before crops have matured, and rapid retreat of waters that inhibits the capillary effect across large areas; b) upkeep and maintenance of facilities

7. Ном зүй ба холбоосууд

7.1 Мэдээлэл цуглуулсан арга/эх үүсвэр

  • Хээрийн уулзалт, судалгаа
  • Газар ашиглагчтай хийсэн ярилцлага
Мэдээллийг хэзээ (газар дээр нь) цуглуулсан бэ?

01/07/2012

7.2 Ном, хэвлэлийн ишлэл

Гарчиг, зохиогч, он, ISBN:

Manual of Good Practices in Small Scale Irrigation in the Sahel. Experiences from Mali. Published by GIZ in 2014.

Хаанаас авч болох вэ? Зардал?

http://star-www.giz.de/starweb/giz/pub/servlet.starweb

Гарчиг, зохиогч, он, ISBN:

Completion report for the Zone Lacustre Development Programme – Niafunké Phase II, July 2006

Холбоос ба модулууд

Бүгдийг дэлгэх Бүгдийг хаах

Модулууд