1.2 รายละเอียดที่ติดต่อได้ของผู้รวบรวมและองค์กรที่เกี่ยวข้องในการประเมินและการจัดเตรียมทำเอกสารของแนวทาง

ชื่อของโครงการซึ่งอำนวยความสะดวกในการทำเอกสารหรือการประเมินแนวทาง (ถ้าเกี่ยวข้อง)

Scaling-up SLM practices by smallholder farmers (IFAD)

ชื่อของโครงการซึ่งอำนวยความสะดวกในการทำเอกสารหรือการประเมินแนวทาง (ถ้าเกี่ยวข้อง)

National Agriculture and Forestry Research Institute (NAFRI) - ลาว

1.3 เงื่อนไขที่เกี่ยวข้องกับการใช้ข้อมูลที่ได้บันทึกไว้ผ่านทาง WOCAT

วันที่เก็บรวบรวมข้อมูล (ภาคสนาม):

30/08/2017

ผู้รวบรวมและวิทยากรหลักยอมรับเงื่อนไขเกี่ยวกับการใช้ข้อมูลที่ถูกบันทึกผ่านทาง WOCAT:

ใช่

2.1 การอธิบายแบบสั้น ๆ ของแนวทาง

ການຈັດການຄຸ້ມຄອງປ່າໄມ້ແບບຍືນຍົງ ໂດຍສະເພາະ ແມ່ນການຈັດການຄຸ້ມຄອງ ການນາໍໃຊ້ເຂດປ່າຜະລິດພາຍໃນຊຸມຊົນ ໃຫ້ມີຄວາມແບບຍືນຍົງ ຄຽງຄູ່ກັບການປັບປຸງການດຳລົງຊີວິດ ຂອງຊາວກະສິກອນໃນທ້ອງຖີ່ນ.

2.2 การอธิบายอย่างละเอียดของแนวทาง

การอธิบายอย่างละเอียดของแนวทาง:

ໂຄງການຈັດການຄຸ້ມຄອງປ່າໄມ້ແບບຍືນຍົງ ໃນໄລຍະຂະຫຍາຍ ເປັນໂຄງການຊຸກຍູ້ ກ່ຽວກັບການຈັດການຄຸ້ມຄອງປ່າໄມ້ແບບຍືນຍົງ ຊື່ງໄດ້ລິເລີ່ມມາໄດ້ 3 ໄລຍະ. ໃນໄລຍະທຳອິດປີ ແມ່ນເລີ່ມຈັດຕັ້ງປະຕິບັດໂຄງການແຕ່ປີ 2003-2008 ມີຊື່ວ່າ Sustainable Forestry and Rural Development (SUFORD), ໃນໄລຍະທີສອງ ເລີ່ມຈັດຕັ້ງປະຕິບັດແຕ່ປີ 2009-2014 ເປັນໄລຍະສືບຕໍ່ງົບປະມານ ມີຊື່ວ່າ Sustainable Forestry and Rural Development Project – Additional financing (SUFORD AF), ໃນໄລຍະທີ່ສາມ ເລີ່ມຈາກປີ 2014-2017 ເປັນໄລຍະສືບຕໍ່ຂະຫຍາຍບັນດາກິດຈະກຳຂອງໂຄງການເດີມ ເຊິິ່ງມີຊື່ວ່າ Scaling up Participatory Sustainable Forest Management (SUFORD SU). ໂຄງການດັ່ງກ່າວໄດ້ຮັບການຄຸ້ມຄອງ ຈາກພາກລັດຖະບານ ໂດຍກົມປ່າໄມ້ ກະຊວງກະສິກຳ ແລະ ປ່າໄມ້ ເປັນເຈົ້າຂອງໂຄງການ ຊື່ງມີການຈັດຕັ້ງບໍລິຫານ ນັບແຕ່ຂັ້ນສູນກາງຈົນຮອດຂັ້ນທ້ອງຖີ່ນ ໂດຍຜ່ານຄະນະບໍລິຫານງານ ແລະ ຊີ້ນຳໂຄງການແຕ່ລະຂັ້ນເຊັ່ນ: ຂັ້ນສູນກາງ ໄດ້ແກ່ກົມປ່າໄມ້ ແລະ ບັນດາຜູ້ໃຫ້ທືນ; ຄະນະບໍລິຫານງານຂັ້ນແຂວງໄດ້ແກ່ ຮອງເຈົ້າແຂວງ, ເຈົ້າເມືອງ, ແລະ ບັນດາພະແນກການຕ່າງໆທີ່ກ່ຽວຂ້ອງ, ລົງສູ່ລະດັບຂັ້ນເມືອງ ໄດ້ມີການຈັດຕັ້ງຄະນະບໍລິຫານງານຂັ້ນເມືອງ ຊື່ງປະກອບດ້ວຍ ທ່ານຮອງເຈົ້າເມືອງເປັນຄະນະຜູ້ຊີ້ນຳຂັ້ນທ້ອງຖີ່ນ ພ້ອມທັງຄະນະຜູ້ປະສານງານ ຈາກຫຼາຍພາກສ່ວນພາຍໃນເມືອງເຂົ້າຮ່ວມເຊັ່ນ: ຫ້ອງການປົກຄອງເມືອງ, ຫ້ອງການກະສິກຳ ແລະ ປ່າໄມ້, ຫ້ອງການຊັບພະຍາກອນທຳມະຊາດ, ຫ້ອງການອຸດສາຫະກຳ ແລະ ການຄ້າ, ອົງການຈັດຕັ້ງມະຫາຊົນ (ແນວລາວສ້າງຊາດ, ສະຫະພັນແມ່ຍີງ). ໂດຍອີງໃສ່ ແຜນການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດຂອງຂັ້ນສູນກາງ ແລະ ຜັນຂະຫຍາຍເປັນແຜນການປະຕິບັດ ແລະ ກິດຈະກຳຂອງຂັ້ນແຂວງ ແລະ ເມືອງ ຕາມລຳດັບ. ໂດຍຜ່ານ ກົມປ່າໄມ້ ສ້າງແຜນການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດວຽກງານ ໂດຍການສົມທົບກັບຊ່ຽວຊານວິຊາການຂອງຝ່າຍລາວ ແລະ ຕ່າງປະເທດ ຈຳນວນໜື່ງ ທີ່ສະໜັບສະໜຸນໂດຍຜູ້ໃຫ້ທືນ ເພື່ອອອກແບບເປັນໂຄງການ, ແລ້ວສະເໜີຕໍ່ຄະນະບໍລິຫານງານຂັ້ນແຂວງ, ຂັ້ນເມືອງ ແລະ ລົງຈັດຕັ້ງປະຕິບັດບັນດາກິດຈະກຳຕ່າງໆ. ຈຸດປະສົງຂອງໂຄງການ ເພື່ອຄຸ້ມຄອງປ່າຜະລິດ ຄຽງຄູ່ກັບການປັບປຸງຊີວິດການເປັນຢູ່ ຂອງປະຊາຊົນທີ່ນຳໃຊ້ປະໂຫຍດຈາກປ່າຜະລິດ. ບັນດາກິດຈະກຳທີ່ໄດ້ຈັດຕັ້ງປະຕິບັດ ປະກອບມີ 2 ວຽກຫຼັກ ເຊັ່ນ: ການຄຸ້ມຄອງປ່າຜະລິດ ແລະ ການພັດທະນາຊີວິດການເປັນຢູ່ຂອງປະຊາຊົນ. ສຳລັບ ວຽກງານການຄຸ້ມຄອງປ່າຜະລິດ ປະກອບມີ ການສຳຫຼວດຈັດສັນປ່າ, ສ້າງແຜນທີ່ເຂດຂຸດຄົ້ນໝາຍຕົ້ນຕັດ; ສ່ວນວຽກງານການພັດທະນາຊີວິດການເປັນຢູ່ຂອງປະຊາຊົນ ລວມມີ ການສົ່ງເສີມເຕັກນິກກະສິກຳ-ປ່າໄມ້ ຫຼື Agro-forestry ແລະ ດ້ານການປູກພືດປະສົມປະສານ ຫຼື integrated farming system, ວຽກງານສົ່ງເສີມກອງທືນບ້ານ ໂດຍການສະໜອງທືນໃຫ້ບ້ານລະ 8,000 ໂດລາສະຫະລັດ ແລະ ການສົ່ງງເສີມວຽກເຮັດງານທຳ ເພື່ອລຸດຜ່ອນການຕັດໄມ້ທຳລາຍປ່າໄມ້. ນອກຈາກນີ້ ໂຄງການດັ່ງກ່າວ ຍັງໄດ້ຮັບການສະໜັບສະໜຸນທາງດ້ານທືນ, ເຕັກນິກວິຊາການ ແລະ ການຮ່ວມມືກັບລັດຖະບານ ແຫ່ງປະເທດຟີນແລນ (Finland), ທະນາຄານໂລກ (World Bank) ແລະ ໂຄງການການລົງທືນດ້ານປ່າໄມ້ (Forest Investment Programme). ຜ່ານການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດໂຄງການ ເຫັນໄດ້ວ່າ ປະຊາຊົນໃນເຂດເປົ້າໝາຍຂອງໂຄງການ ມີຄວາມພໍໃຈສົມຄວນ ທີ່ໄດ້ມີການເຂົ້າຮ່ວມປະຕິບັດວຽກງານການຄຸ້ມຄອງປ່າໄມ້ແບບຍືນຍົງ ເພື່ອຮັກສາຊັບພະຍາກອນປ່າໄມ້ ແລະ ສີ່ງແວດລ້ອມ, ວຽກງານປ່າໄມ້ໄດ້ມີການສຳຫຼວດ ແລະ ໄດ້ເຄື່ອນໄຫວຕິດຕາມຕະຫຼອດເປັນແຕ່ລະໄລຍະ.

2.3 รูปภาพของแนวทาง

2.5 ประเทศ ภูมิภาค หรือสถานที่ตั้งที่ได้นำแนวทางไปใช้

2.6 วันที่เริ่มต้นและสิ้นสุดของแนวทาง

2.7 ประเภทของแนวทาง

• ใช้โครงงานหรือแผนงานเป็นฐาน

2.8 เป้าหมายหรือวัตถุประสงค์หลักของแนวทาง

ຈຸດປະສົງຫຼັກ ແມ່ນເພື່ອຄຸ້ມຄອງປ່າຜະລິດ ຄຽງຄູ່ກັບການປັບປຸງຊີວິດການເປັນຢູ່ ຂອງປະຊາຊົນທີ່ນຳໃຊ້ປະໂຫຍດຈາກປ່າຜະລິດ

2.9 เงื่อนไขที่เอื้ออำนวยหรือเป็นอุปสรรคต่อการนำเทคโนโลยีภายใต้แนวทางนี้ไปปฏิบัติใช้

3.1 ผู้มีส่วนได้ส่วนเสียที่เกี่ยวข้องในแนวทางนี้และบทบาท

3.2 การเกี่ยวข้องของผู้ใช้ที่ดินระดับท้องถิ่นหรือชุมชนระดับท้องถิ่นในช่วงต่างๆของแนวทาง

	ความเกี่ยวข้องของผู้ใช้ที่ดินระดับท้องถิ่นหรือชุมชนระดับท้องถิ่น	ระบุผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องและอธิบายกิจกรรม
การริเริ่มหรือการจูงใจ	ไม่มี
การวางแผน	ไม่มี	None
การดำเนินการ	ปฏิสัมพันธ์
การติดตามตรวจสอบหรือการประเมินผล	ปฏิสัมพันธ์
	ปฏิสัมพันธ์

3.3 แผนผังแสดงขั้นตอนการทำงาน (ถ้ามี)

3.4 การตัดสินใจเลือกใช้เทคโนโลยี SLM

ระบุผู้ที่ทำการตัดสินใจเลือกเทคโนโลยีมากกว่าหนึ่งวิธีไปปฏิบัติใช้:

• ผู้ใช้ที่ดินเป็นผู้ตัดสินใจหลัก โดยการสนับสนุนจากผู้เชี่ยวชาญ SLM

ระบุว่าการตัดสินใจตั้งอยู่บนพื้นฐานของ:

• การประเมินความรู้ SLM ที่ได้ทำการบันทึกไว้เป็นอย่างดี (การใช้ข้อมูลในการตัดสินใจ)
• ประสบการณ์และความคิดเห็นส่วนตัว (ไม่ได้ลงบันทึกไว้)

4.1 การสร้างขีดความสามารถ / การอบรม

ได้มีการจัดอบรมให้แก่ผู้ใช้ที่ดินหรือผู้มีส่วนได้ส่วนเสียคนอื่น ๆ หรือไม่:

ใช่

ให้ระบุว่าใครเป็นผู้ได้รับการอบรม:

• ผู้ใช้ที่ดิน
• เจ้าหน้าที่ภาคสนาม / ที่ปรึกษา

รูปแบบการอบรม:

• กำลังดำเนินการ
• เกษตรกรกับเกษตรกร
• จัดการประชุมสู่สาธารณชน

หัวข้อที่พูด:

1. ການສຳຫຼວດຂຸດຄົ້ນປ່າໄມ້ (ຈັດສັນກາໍນົດເຂດຟື້ນຟູ)
2. ສົ່ງເສີມເຕັກນິກການປູກ-ການລ້ຽງ, ທັດສະນະສຶກສາ
3. ການຈັດສັນຄຸ້ມຄອງກອງທືນຂັ້ນບ້ານ (ການຈັດຊື້-ຈັດຊື້-ຈັດຈ້າງ), ການຄຸ້ມຄອງການໃຊ້ຈ່າຍ

4.2 การบริการให้คำแนะนำ

ผู้ใช้ที่ดินมีการเข้าถึงการรับบริการให้คำปรึกษาหรือไม่:

ใช่

ระบุว่ามีบริการให้คำปรึกษาหรือไม่:

• ไปเยี่ยมชมสถานที่

• ຜ່ານການໃຊ້ໂທລະສັບ ໂດຍກົງ

4.3 การเสริมความแข็งแกร่งให้กับสถาบัน (การพัฒนาองค์กร)

สถาบันได้รับการจัดตั้งขึ้นมาหรือเสริมความแข็งแกร่งโดยแนวทางนี้หรือไม่:

• ใช่ ปานกลาง

ระบุระดับของสถาบันที่ได้รับการเสริมความแข็งแกร่งหรือจัดตั้งขึ้นมา:

• ท้องถิ่น
• ภูมิภาค

ระบุประเภทของการให้ความช่วยเหลือสนับสนุน:

• ด้านการเงิน
• การสร้างขีดความสามารถ / การอบรม
• อุปกรณ์

4.4 การติดตามตรวจสอบและประเมินผล

การติดตามตรวจสอบและประเมินผลเป็นส่วนหนึ่งของแนวทางหรือไม่:

ใช่

ถ้าตอบว่าใช่ แสดงว่าการจัดเตรียมเอกสารนี้มุ่งหวังที่จะเอาไปใช้สำหรับการติดตามตรวจสอบและประเมินผลใช่หรือไม่:

ใช่

ความคิดเห็น:

ມີການບັນທຶກຈົດແຕ້ມ

4.5 การวิจัย

การวิจัยเป็นส่วนหนึ่งของแนวทางหรือไม่:

ใช่

ระบุหัวข้อเรื่อง:

• เศรษฐศาสตร์หรือการตลาด
• เทคโนโลยี

• ດ້ານການເງີນ, ການຄຸ້ມຄອງການເງີນ

ให้ข้อมูลเพิ่มเติมและให้ระบุผู้ทำการวิจัย:

ຊ່ຽວຊານປະຈຳໂຄງການຂັ້ນແຂວງ

5.1 ระบุงบประมาณประจำปีสำหรับแนวทาง SLM นี้

ระบุงบประมาณประจำปีสำหรับแนวทาง SLM นี้ เป็นหน่วยดอลลาร์สหรัฐ:

400000.00

5.2 การสนับสนุนด้านการเงิน / วัสดุอุปกรณ์ให้แก่ผู้ใช้ที่ดิน

ผู้ใช้ที่ดินได้รับการสนับสนุนด้านการเงิน / วัสดุอุปกรณ์ไปปฏิบัติใช้เทคโนโลยีหรือไม่:

ใช่

ถ้าใช่ ให้ระบุประเภทของการสนับสนุน เงื่อนไขและผู้จัดหามาให้:

ຜູ້ເຂົ້າຮ່ວມກິດຈະກຳ ໃນເວລາຈັດຕັ້ງປະຕິບັດ ຈະໄດ້ຮັບອັດຕາກິນ 50000 ກີບຕໍ່ມື້ (ສາໍລັບກີດຈະກໍາການຟື້ນຟູປ່າ ແລະ ວຽກງານສຳຫຼວດປ່າ)

5.3 เงินสนับสนุนสำหรับปัจจัยนำเข้า (รวมถึงแรงงาน)

• แรงงาน

• อุปกรณ์

• การเกษตร

ถ้าแรงงานโดยผู้ใช้ที่ดินเป็นปัจจัยนำเข้าที่มีอยู่มากมาย ระบุด้วยว่าเนื่องจาก:

• อาหารสำหรับการทำงาน

ความคิดเห็น:

ໂຄງການຊ່ວຍຂື້ນແຜນງົບປະມານການຊ່ວຍເຫຼືອ ບ້ານລະ 4000-8000 ໂດລາສະຫະລັດ. ຖ້າການໃຊ້ຈ່າຍກາຍງົບປະມານທີ່ໃຫ້ ແມ່ນບ້ານປະກອບສ່ວນໃສ່ຕື່ມ

5.4 เครดิต

มีการจัดหาเครดิตมาให้ภายใต้แนวทาง SLM หรือไม่:

ไม่ใช่

5.5 แรงจูงใจหรือเครื่องมืออื่น ๆ

แรงจูงใจหรือเครื่องมืออื่น ๆ ได้ถูกนำไปใช้ส่งเสริมการใช้เทคโนโลยี SLM หรือไม่:

ไม่ใช่

6.1 ผลกระทบของแนวทาง

6.2 แรงจูงใจหลักของผู้ใช้ที่ดินเพื่อที่จะนำ SLM ไปปฏิบัติใช้

6.3 ความยั่งยืนของกิจกรรมของแนวทาง

ผู้ใช้ที่ดินสามารถทำให้สิ่งต่างๆ ที่ได้ปฏิบัติใช้โดยแนวทางนี้ยั่งยืนได้หรือไม่ (โดยไม่มีการสนับสนุนจากภายนอก):

• ใช่

ถ้าตอบว่าใช่ ให้อธิบายว่าอย่างไร :

ປະຊາຊົນໂດຍລວມມີຄວາມໝັ້ນໃຈສູງໃນການເຂົ້າຮ່ວມທຸກກິດຈະກຳ ດ້ວຍການມີສ່ວນຮ່ວມ ແລະ ທຸກພາກສ່ວນ, ໃນກໍລະນີຜູ້ທີ່ລະເມີດ ຫຼືກະທຳຜິດ ກໍ່ມີການວາງລະບຽບ, ປັບໄໝ. ເຖີງຢ່າງໃດກໍ່ຕາມ ໂຄງການນີ້ກໍ່ເປັນສີ່ງທີ່ດີ ແລະ ຄວນຈະມີການສືບຕໍ່ສະໜັບສະໜຸນຢ່າງຕໍ່ເນື່ອງ

6.4 จุดแข็งและข้อได้เปรียบของแนวทาง

จุดแข็ง / ข้อได้เปรียบของแนวทางในทัศนคติของผู้ใช้ที่ดิน
ລະບົບການຈັດການຄຸ້ມຄອງປ່າໄມ້ທີ່ດີຂື້ນ ແລະ ເພີ່ມການປົກຫຸ້ມປ່າໄມ້
ຫຼຸດຜ່ອນບັນຫາການລັກລອບຕັດໄມ້
ປະຊາຊົນທ້ອງຖີ່ນມີຄວາມເປັນເຈົ້າການໃນການປົກປັກຮັກສາປ່າໄມ້ຫຼາຍຂຶ້ນ
ປະຊາຊົນ ແລະ ຜູ້ຈັດຕັ້ງປະຕິບັດໂຄງການ ໄດ້ຮັບການຊຸກຍູ້ ສະໜັບສະໜູນທາງດ້ານເຕັກນີິກວິຊາການ, ເຄື່ອງມື ແລະ ອຸປະກອນຈາກຊ່ຽວຊານທັງພາຍໃນ ແລະ ຕ່າງປະເທດ

จุดแข็ง / ข้อได้เปรียบของแนวทางในทัศนคติของผู้รวบรวมหรือวิทยากรหลัก
ໂຄງການດັ່ງກ່າວ ມີຂະບວນການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດວຽກງານ ທີ່ເນັ້ນໃສ່ການມີສ່ວນຮ່ວມໃນທຸກພາກສ່ວນທີ່ກ່ຽວຂ້ອງຢ່າງກົມກຽວ
ມີງົບປະມານຈັດສັນທີ່ເໝາະສົມ ແລະ ສ້າງຄວາມເຂັ້ມແຂງພາຍໃນຊຸມຊົນໄດ້ເປັນຢ່າງດີ
ປັບປຸງຊີວິດການເປັນຢູ່ຂອງປະຊາຊົນ ພາຍໃນເຂດທີ່ໃກ້ຄຽງກັບປ່າຜະລິດ ແລະ ສ້າງໃຫ້ເຂົາເປັນເຈົ້າການໃນການປົກປັກຮັກສາປ່າຜະລິດ

6.5 จุดอ่อน / ข้อเสียเปรียบของแนวทางและวิธีในการแก้ไข

จุดอ่อน / ข้อเสียเปรียบในทัศนคติของผู้ใช้ที่ดิน	สามารถแก้ไขปัญหาได้อย่างไร
ຄວາມເປັນເຈົ້າການຂອງປະຊາຊົນທ້ອງຖີ່ນ ເນື່ອງຈາກຈາໍນວນນຶ່ງຍັງມີແນວຄິດວ່າເປັນວຽກຂອງໂຄງການ	ປັບປຸງຂອດການຈັດຕັ້ງ, ມອບສິດຂາດຕົວ ເພື່ອໃຫ້ເຂົາ ບໍ່ມີຫຼາຍໜ້າວຽກ ແລະ ມີການສືບຕໍ່ເຮັດວຽກດັ່ງກ່າວຢ່າງຕໍ່ເນື່ອງ
ການໃຫ້ຂໍ້ມູນຍັງບໍ່ທັນຊັດເຈນ, ການປະຊຸມ ແລະ ການລວມກັນພາຍໃນກຸ່ມຍັງບໍ່ມີິຄວາມຫຼາກຫຼາຍເທົ່າທີ່ຄວນ	ພະຍາຍາມອະທິບາຍໃຫ້ເຂົາເຈົ້າເຂົ້າໃຈແຈ້ງແຕ່ຫົວທີໂລດ ແລະ ຕ້ອງອະທິບາຍຕະຫຼອດ ໃນການເຮັດວຽກເປັນກຸ່ມ ເພື່ອປູກຈິດສຳນຶກໃນລະດັບຕ່າງກັນ ທາງດ້ານການສ້າງຄວາມສາມາດໃຫ້ວິຊາການ
ການສະໜອງທືນຮອນໃນການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດ ເຫັນວ່າບາງບ້ານຄິດໄລ່ແບບງ່າຍດາຍ ຂາດການວິເຄາະວິໃຈ	ສ້າງຄວາມເຂົ້າໃຈລະອຽດ ແລະ ໃຫ້ການປືກສາຫາລືເປັນປະຈຳ
ລະບົບການປະສານງານລາຍງານ ແລະ ການສະໜອງງົບປະມານ ໃນການຈັດຊື້ ຈາກຂັ້ນສູນກາງມີການຊັກຊ້າ

จุดอ่อน / ข้อเสียเปรียบในทัศนคติของผู้รวบรวมหรือวิทยากรหลัก	สามารถแก้ไขปัญหาได้อย่างไร
ຜູ້ທີ່ໄດ້ເຂົ້າຮວມຝຶກອົບຮົມ ຈະມີການຍົກຍ້າຍໄປເຮັດວຽກຕາມຄວາມຈຳເປັນ	ການຝຶກອົບຮົມດ້ານຕ່າງໆຕ້ອງໄດ້ມີການປະຕິບັດຢ່າງຕໍ່ເນື່ອງ
ການສະໜັບສະໜຸນດ້ານງົບປະມານຊັກຊ້າ	ຄງນລຸດຜ່ອນກະບວນການພິຈາລະນາລົງ ແລະ ເຮັດໃຫ້ງົບປະມານລົງສູ່ ທ້ອງຖີ່ນໃຫ້ຫຼາຍຂື້ນ

7.1 วิธีการหรือแหล่งข้อมูล